Με μια επιλογή που αποτυπώνει περισσότερο δισταγμό παρά αποφασιστικότητα, η Ευρωπαϊκή Ένωση επέλεξε τελικά να μην αξιοποιήσει τα «παγωμένα» ρωσικά περιουσιακά στοιχεία για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας, στέλνοντας σύμφωνα με τη Wall Street Journal μήνυμα πολιτικού φόβου απέναντι στη Μόσχα. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες, παρά τη ρητορική περί στήριξης του Κιέβου, έκαναν πίσω σε μια κρίσιμη στιγμή, επιβεβαιώνοντας τις βαθιές διαιρέσεις που διαπερνούν το ευρωπαϊκό μπλοκ από την πρώτη ημέρα της ρωσικής εισβολής.
Η απόφαση ελήφθη έπειτα από μια αναμέτρηση υψηλού ρίσκου στις Βρυξέλλες, όπου η πρόταση για χρήση ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων ως εγγύηση για δάνειο προς την Ουκρανία τελικά ναυάγησε. Το αποτέλεσμα δεν ήταν άμεσο πλήγμα για το Κίεβο: η Ουκρανία θα λάβει δάνειο ύψους 105 δισ. δολαρίων, το οποίο καλύπτει περίπου τα δύο τρίτα των δημοσιονομικών και στρατιωτικών της αναγκών για τα επόμενα δύο χρόνια. Ωστόσο, το πολιτικό κόστος βαραίνει την ίδια την Ευρώπη.
Τα περίπου 250 δισ. δολάρια ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που πάγωσαν μετά την εισβολή παραμένουν δεσμευμένα, αλλά ανενεργά: εκτός εμβέλειας του Κρεμλίνου, χωρίς όμως να χρησιμοποιούνται για την ενίσχυση της ουκρανικής άμυνας ή τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης. Πρόκειται για μια επιλογή που, σύμφωνα με τη WSJ, ενισχύει την εικόνα μιας ΕΕ που δυσκολεύεται να εμφανιστεί ισχυρή όταν απειλείται.
Οι ευρωπαϊκές ηγεσίες επικαλέστηκαν τον κίνδυνο δημιουργίας «επικίνδυνου προηγούμενου» μέσω της κατάσχεσης κυρίαρχων περιουσιακών στοιχείων, καθώς και νομικές αβεβαιότητες γύρω από το σχέδιο. Στην πραγματικότητα, όμως, η απόφαση εντάσσεται σε μια μακρά αλυσίδα ημιμέτρων και καθυστερήσεων: από τον δισταγμό στην αποστολή βαρέος οπλισμού στην Ουκρανία, έως τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία χωρίς να εφαρμοστούν με τρόπο που θα οδηγούσε σε ουσιαστική σύγκρουση.
Καθοριστικό ρόλο στο ναυάγιο του σχεδίου έπαιξε το Βέλγιο, με τον πρωθυπουργό Μπαρτ Ντε Βέβερ να εκφράζει έντονες ανησυχίες για νομικά και οικονομικά αντίποινα από τη Μόσχα. Η χώρα φιλοξενεί την Euroclear, όπου φυλάσσεται το μεγαλύτερο μέρος των ρωσικών αποθεμάτων, γεγονός που καθιστά το Βέλγιο ιδιαίτερα εκτεθειμένο. Ο ίδιος ο Ντε Βέβερ παραδέχτηκε ότι υπήρξαν άμεσες απειλές από τη Ρωσία, ακόμη και σε προσωπικό επίπεδο.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν, από την πλευρά του, χαρακτήρισε το σχέδιο «ληστεία» με «σοβαρές συνέπειες», υποστηρίζοντας ότι διαβρώνει την εμπιστοσύνη στην ΕΕ ως ασφαλές καταφύγιο για επενδύσεις. Τελικά, η Ρωσία πέτυχε έναν από τους βασικούς της στόχους: να μπλοκάρει μια τολμηρή ευρωπαϊκή κίνηση χωρίς να ρίξει ούτε μία σφαίρα.
Αντί της κατάσχεσης 90 δισ. ευρώ ρωσικών κεφαλαίων ως εγγύηση, η ΕΕ κατέληξε σε ένα άτοκο κοινό δάνειο, χρηματοδοτούμενο από ευρωπαϊκό ομόλογο – μεταφέροντας ουσιαστικά το βάρος στους φορολογούμενους. Ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς χαρακτήρισε τη λύση «ρεαλιστική», όμως η WSJ επισημαίνει ότι πρόκειται για υποχώρηση υψηλών φιλοδοξιών.
Παρότι το Κίεβο εξασφάλισε χρηματοδότηση και ο Ζελένσκι ευχαρίστησε την ΕΕ για τη «σημαντική στήριξη», η Ευρώπη βγήκε από τη διαδικασία πολιτικά τραυματισμένη. Όπως επισημαίνουν αναλυτές, το αποτέλεσμα καταδεικνύει πόσο δύσκολο είναι να υπάρξει ευρεία πολιτική συναίνεση για τη μοιρασιά του κόστους ενός παρατεταμένου πολέμου.
Η αντίθεση του Βελγίου βρήκε συμμάχους στην Ουγγαρία, τη Σλοβακία και την Τσεχία, ενώ επιφυλάξεις εξέφρασαν και άλλες χώρες, ενισχύοντας την εικόνα ενός μπλοκ που φοβάται περισσότερο την κλιμάκωση από τη ρωσική επιθετικότητα. Σε μια ειρωνική αντιστροφή, οι ειρηνευτικές πρωτοβουλίες υπό την ηγεσία των ΗΠΑ φαίνεται να καθιστούν δυσκολότερη –και όχι ευκολότερη– τη διατήρηση της ευρωπαϊκής στήριξης προς την Ουκρανία.
Όπως προειδοποίησε η πρωθυπουργός της Δανίας Μέτε Φρέντερικσεν, ο συνδυασμός πολεμικής κόπωσης και υβριδικού πολέμου είναι ακριβώς αυτό που επιδιώκει ο Πούτιν. Και η απόφαση για τα παγωμένα ρωσικά κεφάλαια δείχνει ότι, σε αυτό το πεδίο, η Ευρώπη παραμένει διχασμένη, επιφυλακτική και πολιτικά ευάλωτη.
Διαβάστε επίσης:
«Καμπανάκι» Φαραντούρη – Σαχινίδη- Ρουκανά για Ευρωπαϊκούς πόρους και προϋπολογισμό
Ρούμπιο: «Δεν ανησυχούμε για τη Ρωσία στη Βενεζουέλα»
Η ετήσια συνέντευξη Τύπου του Πούτιν – Οι Ευρωπαίοι είναι κλέφτες (βίντεο)
