Εγκαινιάστηκε το Μουσείο Οδυσσέα Ελύτη στην Πλάκα από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, παρουσία της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη, μια μέρα πριν από τα γενέθλια του νομπελίστα ποιητή, ο οποίος γεννήθηκε στις 2 Νοεμβρίου 1911 στο Ηράκλειο Κρήτης.
«Ο Οδυσσέας Ελύτης έγραψε κάποτε για τον ‘κόσμο τον μικρό τον μέγα’. Σήμερα, 113 χρόνια από τη γέννησή του, εγκαινιάζουμε το Μουσείο Ελύτη, δημιουργώντας ουσιαστικά μια κιβωτό του έργου του. Δηλαδή μια ζωντανή κοιτίδα της νεοελληνικής ποίησης και σκέψης”, τόνισε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στην ομιλία του για το μουσείο που γίνεται ένα ακόμα σημαντικό ορόσημο στη μακραίωνη πολιτιστική διαδρομή της χώρας.
«Το σημερινό γεγονός ήταν ένα ιστορικό χρέος της πολιτείας, αλλά και μια τρανή απόδειξη ότι προτεραιότητά μας είναι η επένδυση στον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό», είπε μεταξύ άλλων ο πρωθυπουργός.
«Απόψε εδώ ευοδώθηκε μια ιδέα της Ιουλίτας Ηλιοπούλου, κοινωνοί της οποίας γίναμε το 2013″, δήλωσε στην ομιλία της η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, αναφερόμενη στο μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ του ΥΠΠΟ και της ΑΜΚΕ ‘ΑΕΡΤΟΝ’, στην οποία παραχωρείται το οίκημα που αποκατέστησε το ΥΠΠΟ έχοντας αναλάβει να καλύπτει τις λειτουργικές δαπάνες του Μουσείου. “Έτσι η πολιτεία αποδίδει το Μουσείο ως ελάχιστο δείγμα τιμής στο έργο ενός από τους εμβληματικότερους εκπροσώπους των νεότερων ποιητικών γραμμάτων», σημείωσε μεταξύ άλλων η υπουργός Πολιτισμού.
«Πέρα των εκδόσεων, των ομιλιών, των μουσικών εκδόσεων, των επισκέψεών μου στα σχολεία, οδηγήθηκα εδώ και αρκετά χρόνια στη σκέψη της δημιουργίας μιας εστίας για τον Ελύτη, ενός κέντρου που θα μπορεί όχι μόνο ο μελετητής ή ο φανατικός αναγνώστης, αλλά κυρίως ο ανύποπτος διαβάτης που περνά, το παιδί που τώρα μαθαίνει, ο απλός Έλληνας που εξακολουθεί να φοβάται την ποίηση, παρότι επιχειρεί και ο ίδιος να γράψει. Ο κάθε ένας και όλοι τους να μπορούν να προσεγγίσουν τον κόσμο του Ελύτη», ανέφερε μεταξύ άλλων η Ιουλίτα Ηλιοπούλου.
Το νέο σπίτι-μουσείο, το οποίο στεγάζει τη σπουδαία κληρονομιά που άφησε ο νομπελίστας ποιητής, βρίσκεται στη συμβολή των οδών Διοσκούρων και Πολυγνώτου, στο διατηρητέο κτήριο και τα δύο βοηθητικά κτίσματα, στην Πλάκα, ιδιοκτησίας του ΥΠΠΟΑ, που αποκαταστάθηκαν από την αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου.
Στο κτήριο δημιουργήθηκαν χώροι για την έκθεση, αλλά και τη φύλαξη του Αρχείου Ελύτη, όπως και για το σπουδαίο οπτικό υλικό, το οποίο προβάλλει το πολυποίκιλο έργο του.
Ταυτόχρονα, μέσα από φωτογραφίες, κείμενα, ηχητικό και οπτικό υλικό παρουσιάζεται ανάγλυφα η ζωή του ποιητή, ενώ αποκαθίσταται το γραφείο του με προσωπικά του αντικείμενα. Το Αρχείο Ελύτη βρίσκεται σήμερα στην κατοχή της κ. Ιουλίτας Ηλιοπούλου, η οποία είχε και την πρωτοβουλία της πρότασης προς το Υπουργείο Πολιτισμού το 2013.
Στο ισόγειο τοποθετείται ο χώρος υποδοχής του κοινού, ο χώρος έκθεσης – παράθεσης πληροφοριών και παρουσίασης σημαντικών σταθμών της ζωής και του έργου του ποιητή και το γραφείο του. Ο χώρος έκθεσης περιλαμβάνει χρονολόγιο – συσχετισμό με γεγονότα του 20ού αιώνα, πρώτες εκδόσεις (52 βιβλία), χειρόγραφα, έργα ζωγραφικής-κολάζ του Ελύτη ή έργα που ο ίδιος αγαπούσε και στα οποία έχει αναφερθεί, ενδεικτικές μεταφράσεις, δυνατότητα ακρόασης ηχητικών ντοκουμέντων ή και προβολής κινηματογραφικού υλικού κ.α.
Στον όροφο δημιουργείται χώρος πληροφοριών για το κοινό, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων για διαλέξεις, συνέδρια, εκπαιδευτικά προγράμματα, αλλά και μουσικές και ποιητικές εκδηλώσεις, καθώς και μικρό καφέ με θέα στην Ακρόπολη, τον λόφο της Πνύκας και το Αστεροσκοπείο, το οποίο θα λειτουργεί και ως foyer της αίθουσας εκδηλώσεων. Το υπόγειο χρησιμοποιείται ως βιβλιοθήκη – σπουδαστήριο, με βιβλία, περιοδικά (περίπου 1.000 τίτλοι), δίσκους, φωτογραφικό, ηχητικό και κινηματογραφικό υλικό και θα διαθέτει υπολογιστές.
Οι μελετητές θα έχουν πρόσβαση στο σύνολο των εκδόσεων, ελληνικών και ξένων, σε αφιερώματα και βιβλία για το έργο του Ελύτη. Σε ειδικό χώρο θα φυλάσσεται αρχειακό υλικό, που δεν θα εκτίθεται, σημειωματάρια εργασίας, αποκόμματα τύπου, αρνητικά φωτογραφιών και έργων, αφίσες, προγράμματα κλπ.
Αναλυτικά ο χαιρετισμός του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στα εγκαίνια του μουσείου «Σπίτι του Ελύτη»:
Κύριε Πρόεδρε, κυρία Υπουργέ, κύριε Δήμαρχε, αγαπητή κυρία Ηλιοπούλου,
Ο Οδυσσέας Ελύτης έγραψε κάποτε για «τον κόσμο τον μικρό, τον μέγα». Και σήμερα, μια μέρα πριν κλείσουν 113 χρόνια από τη γέννησή του, δίνουμε μια νέα πνοή στον κόσμο αυτόν. Όπως είπε και η κα Υπουργός, εγκαινιάζουμε το μουσείο με το όνομά του, το «Σπίτι του Οδυσσέα Ελύτη», δημιουργώντας ουσιαστικά μια κιβωτό του έργου του και μαζί μια ζωντανή κοιτίδα της νεοελληνικής ποίησης και σκέψης.
Έτσι, αυτό το υποδειγματικά ανακαινισμένο κτήριο στην καρδιά της Αθήνας, όπου η ελληνικότητα συναντά τη νεωτερικότητα, γίνεται ένα ακόμα σημαντικό ορόσημο στη μακραίωνη πολιτιστική διαδρομή της χώρας. Ένα κτίσμα αντάξιο της αποστολής του και συμβατό με την αισθητική της. Το μαρτυρούν η λιτότητα και το άπλετο φως που το περιβάλλει.
Στις αίθουσες του μουσείου οι επισκέπτες θα μπορούν στο εξής να εξερευνούν την εργογραφία του ποιητή, με τις αρχικές εκδόσεις και των 52 βιβλίων του, που εκτίθενται μαζί για πρώτη φορά. Εδώ επίσης φιλοξενούνται σπάνια οπτικά και ηχητικά τεκμήρια της ζωής του, όπως και το βασικό αρχείο του, ανοικτό πια στον θαυμασμό όλων μας.
Στον ίδιο χώρο, όμως, όπως ειπώθηκε και πριν -και ανυπομονώ να τον δω-, ξαναζεί και το περιβάλλον της δημιουργικής, αλλά και εξαιρετικά απλής καθημερινότητας του Ελύτη: το γραφείο του, που τον συντρόφευε στο σπίτι της οδού Σκουφά, το ίδιο και τα τόσο σημαντικά γι’ αυτόν προσωπικά του αντικείμενα. Με το κάθε ένα από αυτά να αφηγείται τη δική του ιστορία για τον ποιητή, που έζησε με εγκράτεια αλλά έγραψε με πάθος.
Ο ίδιος, βεβαίως, πίστευε ότι «δεν αρκεί να έχεις τσιμέντο και σίδερο για να μας πεις πως έχεις και σπίτι».
Το σημερινό γεγονός, ωστόσο, ήταν ένα ιστορικό χρέος της πολιτείας, πολύ περισσότερο καθώς αυτό το νεοκλασικό δηλώνει -και θα δηλώνει πολύ περισσότερα- από ένα απλό κτίσμα. Αποτελεί, ωστόσο, και μία τρανή απόδειξη ότι προτεραιότητά μας είναι η επένδυση στον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό, εντάσσοντας, μεταξύ άλλων, εμβληματικά κτήρια της πρωτεύουσας στην καθημερινή ζωή των Αθηναίων. Κτήρια τα οποία αποκτούν έναν καινούργιο ρόλο, μια καινούργια ζωή.
Άλλωστε, την ίδια κατεύθυνση υπηρετεί και η αποκατάσταση της οικείας Παλαμά, η οποία και αυτή προχωρεί με γρήγορους ρυθμούς.
Κυρίες και κύριοι, παραλαμβάνοντας το Νόμπελ Λογοτεχνίας ο Ελύτης περιέγραφε την Ελλάδα ως «μία χώρα μικρή σε έκταση χώρου και απέραντη σε έκταση χρόνου». Αυτή την αντίληψη πιστεύω ότι ενσαρκώνει και ο χώρος στον οποίο σήμερα βρισκόμαστε, ακτινοβολώντας πλέον το περιεχόμενό του πολύ πέραν του περιορισμένου «εδώ» και του εφήμερου «τώρα».
Αξίζουν, συνεπώς, συγχαρητήρια στο Υπουργείο Πολιτισμού και σε όσους εργάστηκαν για να γίνει πράξη αυτό το όραμα, και βέβαια στους πολλούς δωρητές οι οποίοι υποστήριξαν αυτό το εγχείρημα.
Όμως, ευγνωμοσύνη πρωτίστως οφείλουμε στην Ιουλίτα Ηλιοπούλου και στην «ΑΕΡΤΟΝ», για την ευλαβική τους αφοσίωση στη διατήρηση, αλλά και αξιοποίηση αυτού του ανεκτίμητου αρχείου του ποιητή μας.
Και είμαι πολύ βέβαιος ότι αυτό το νέο μουσείο γρήγορα θα καθιερωθεί όχι μόνο ως ένα κέντρο μνήμης και οφειλόμενης τιμής προς τον Ελύτη, αλλά και ως ένα δυναμικό, «ανοιχτό» ίδρυμα, το οποίο ειδικά οι νέοι θα ανιχνεύουν στο έργο του, κάτι που και εκείνος επιθυμούσε, πώς να γίνονται, δηλαδή, οι ίδιοι «αρχιτέκτονες του κόσμου», όπως είχε πει.
Στις μέρες μας, μάλιστα, τα λόγια του αποκτούν και μία νέα διάσταση, αρκεί να θυμηθούμε το κάλεσμά του στους δημιουργούς «να οδηγούν την τεχνική τελειότητα στη φυσική της κατάσταση» ή την άποψη που μοιραζόταν με τους γύρω του πως «είναι ό,τι πιο δύσκολο και ό,τι πιο “ελληνικό” να αξιοποιείς το ελάχιστο για να αποσπάς τα μέγιστα».
Καλή αρχή, λοιπόν, στον νέο αυτόν πνευματικό «πνεύμονα» της πρωτεύουσας, εδώ που η ποίηση και ο πολιτισμός μας και θα αναπνέουν αλλά και θα εμπνέουν. Έναν τόπο συνάντησης μελετητών αλλά και όσων ακόμα εξακολουθούν να γοητεύονται από την τέχνη του λόγου. Μια γέφυρα ανάμεσα στο σήμερα και στο χθες, όπου ουσιαστικά θα ιχνογραφείται το αύριο.
Σας ευχαριστώ και καλό ξεκίνημα στο νέο μουσείο «Οδυσσέα Ελύτη».
