Μια από τις πιο αποκαλυπτικές κινήσεις πολιτικού αυτοσυντηρητισμού στην ιστορία του ιρανικού θεοκρατικού καθεστώτος βλέπει το φως της δημοσιότητας. Σύμφωνα με έγκυρες πηγές των New York Times, ο Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ο ισχυρός άνδρας του Ιράν, έχει δώσει ήδη εντολή για ενεργοποίηση του σεναρίου διαδοχής του, σε περίπτωση που χάσει τη ζωή του στον πόλεμο με το Ισραήλ.
Η πληροφορία προέρχεται από τρεις Ιρανούς αξιωματούχους και έχει διαβιβαστεί στο Συμβούλιο των Ειδικών – το σώμα που επιλέγει τον Ανώτατο Ηγέτη. Πρόκειται για θεσμική θωράκιση ενός αυταρχικού μηχανισμού, ο οποίος αντιδρά στο ενδεχόμενο στοχευμένου χτυπήματος από εξωτερικούς παράγοντες ή αποσταθεροποίησης από το εσωτερικό.
Χαμενεΐ: Εκτός ο γιος του – Μέσα οι θεματοφύλακες του καθεστώτος
Παρά τις κατά καιρούς φήμες περί διαδοχής του από τον γιο του, Μοτζταμπά Χαμενεΐ, το όνομα του δεν περιλαμβάνεται στους τρεις υποψηφίους που πρότεινε ο πατέρας του. Πρόκειται για ένα μήνυμα διατήρησης της συλλογικής θεοκρατικής εξουσίας και όχι οικογενειακής κληρονομιάς. Οι υποψήφιοι είναι ανώτατοι σιίτες κληρικοί που, όπως διαρρέεται, επιλέχθηκαν αποκλειστικά με κριτήριο την «πίστη στο σύστημα» και την ικανότητά τους να κρατήσουν το θεοκρατικό οικοδόμημα όρθιο.
Αυταρχική συνέχεια με fast track διαδικασία
Το Ιράν, και ειδικά το συμβολικό θεσμικό του πυρήνα, το αξίωμα του Βελιγιατί Φακίχ (Ανώτατος Ηγέτης), δεν έχει γνωρίσει ως σήμερα πρόβλεψη διαδοχής από εν ενεργεία ηγέτη. Η κίνηση του Χαμενεΐ δείχνει τον βαθμό ανασφάλειας της ηγεσίας και την προσπάθεια ελέγχου των εξελίξεων σε περίπτωση αιφνίδιου θανάτου ή εκτροπής.
Είναι η πρώτη φορά που ανακοινώνεται τέτοια λίστα εν ζωή ανώτατου ηγέτη, σε μια προσπάθεια επιβολής τάξης, εσωτερικής πειθαρχίας και επιβίωσης της θεοκρατίας. Όπως τόνισε ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Βάλι Νασρ, «δεν είναι πράξη διαφάνειας, αλλά προσπάθεια να μην ξεφύγει η κατάσταση από τα χέρια τους».
Κλιμάκωση, φόβος, bunker mentality
Η απόφαση έρχεται εν μέσω πολεμικής έντασης. Το Ισραήλ έχει ήδη στοχεύσει βασικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις της Τεχεράνης, ενώ οι ΗΠΑ βρίσκονται σε κατάσταση επιχειρησιακής ετοιμότητας. Το καθεστώς ανησυχεί ανοιχτά για στοχευμένα χτυπήματα σε στρατιωτικούς ή ηγέτες, με τον ίδιο τον Χαμενεΐ να φέρεται να έχει αποσυρθεί σε ειδικά διαμορφωμένο καταφύγιο, όπου διατηρεί επικοινωνία μόνο μέσω φυσικών διαμεσολαβητών – χωρίς τη χρήση ψηφιακών μέσων.
Ένα καθεστώς που τρέμει την κατάρρευση
Η εικόνα είναι σαφής: ένα αυστηρά συγκεντρωτικό καθεστώς, απομονωμένο, αυταρχικό και απόλυτα ιεραρχικό, επιχειρεί να προστατεύσει τον εαυτό του αντί να θωρακίσει τον λαό του. Αντί για πολιτικό άνοιγμα, κοινωνική ενότητα ή ρεαλιστική ειρήνευση, το ιρανικό κατεστημένο επιλέγει να ενισχύσει τους μηχανισμούς επιβίωσής του. Το γεγονός ότι η επιλογή διαδόχου γίνεται με καθαρά δογματικά και εσωτερικά κριτήρια είναι απόδειξη του πώς το Ιράν επιμένει στον δρόμο της εσωστρέφειας.
Συμπέρασμα: Προετοιμασία για το τέλος μιας εποχής ή για τη συντήρηση του ίδιου μοντέλου;
Η είδηση δεν είναι απλώς ότι ο Χαμενεΐ φοβάται για τη ζωή του. Είναι ότι ολόκληρη η Ισλαμική Δημοκρατία προετοιμάζεται για διατήρηση της ίδιας σκληρής, ανελεύθερης εξουσίας ακόμη και χωρίς αυτόν. Πρόκειται για μια επιβεβαίωση του πόσο βαθιά ριζωμένο είναι το σύστημα των Μουλάδων – όχι ως θεσμική ανάγκη, αλλά ως πολιτική αυταπάτη ότι η ιστορία μπορεί να ελεγχθεί από τα πάνω.