Μετά τη συμφωνία με τη Λιβύη για τις θαλάσσιες ζώνες, η Τουρκία φαίνεται πως δρομολογεί ανάλογη οριοθέτηση θαλάσσιων συνόρων και με τη Συρία. Το αποκαλυπτικό στοιχείο έρχεται από επιστολή του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Χακάν Φιντάν προς την τουρκική Εθνοσυνέλευση, η οποία δημοσιεύεται από το Nordic Monitor.
Σύμφωνα με την επιστολή, η τουρκική κυβέρνηση έχει δώσει εντολή σε αρμόδιους φορείς να εκκινήσουν διαδικασίες για τη σύναψη συμφωνίας Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) με τη νέα ηγεσία της Συρίας. Στόχος, όπως αναφέρεται, είναι η «προστασία των δικαιωμάτων και των συμφερόντων της χώρας μας» και η «κατοχύρωση της θαλάσσιας δικαιοδοσίας» νοτίως της Ανατολικής Μεσογείου.
Ο Φιντάν επισημαίνει ότι η Τουρκία εργάζεται «σε συντονισμό με αρμόδιες υπηρεσίες» για να διαμορφώσει μια νέα διμερή συμφωνία, «μετά την ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ και την ανάληψη εξουσίας από μεταβατική κυβέρνηση». Υπογραμμίζει επίσης πως κάθε μελλοντική συμφωνία θα λαμβάνει υπόψη τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων.
Η νέα ηγεσία στη Δαμασκό και το τουρκικό χαρτί
Κομβικό πρόσωπο στη διαδικασία φέρεται να είναι ο Αχμέντ Χουσεΐν αλ Σαράα, πρώην αντίπαλος του Άσαντ, ο οποίος φέρεται να στηρίζεται πλέον ανοιχτά από την Τουρκία. Μέχρι πρότινος καταγεγραμμένος σε λίστες τρομοκρατών των ΗΠΑ, ο αλ Σαράα επιχειρεί διεθνή νομιμοποίηση, έχοντας συναντηθεί ακόμη και με τον Ντόναλντ Τραμπ σε παλαιότερη επίσκεψη του τελευταίου στη Σαουδική Αραβία.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι το νέο καθεστώς της Συρίας βρίσκεται σε παρασκηνιακές επαφές με το Ισραήλ, προτείνοντας μάλιστα την αναγνώριση του ελέγχου των Υψιπέδων του Γκολάν ως αντάλλαγμα για τη διεθνή αναγνώρισή του.
Αγνοεί τις ευρωπαϊκές αντιδράσεις η Άγκυρα
Ο Χακάν Φιντάν στην επιστολή του διαψεύδει ότι η Τουρκία είχε δεσμευτεί έναντι της Ε.Ε. να μην προχωρήσει σε συμφωνία με τη Συρία. Αναφέρεται μάλιστα σε παρερμηνείες γύρω από τη συνάντησή του με την Ύπατη Εκπρόσωπο Εξωτερικής Πολιτικής της Ε.Ε., Κάγια Κάλας, τον Ιανουάριο στο Ριάντ.
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει κανένα δικαίωμα να σχολιάζει πιθανή συμφωνία θαλάσσιας οριοθέτησης μεταξύ δύο κυρίαρχων κρατών», σημειώνει ο Φιντάν, προειδοποιώντας εμμέσως ότι η Τουρκία δεν πρόκειται να ζητήσει την έγκριση των Βρυξελλών για να προωθήσει τις διπλωματικές της επιδιώξεις στην περιοχή.
Το τουρκολιβυκό μνημόνιο και η απειλή επανάληψης
Παράλληλα, η Άγκυρα επιμένει στη νομιμότητα του τουρκολιβυκού μνημονίου, με πηγές του υπουργείου Άμυνας να δηλώνουν πως η συμφωνία «εγγυάται τα δικαιώματα Τουρκίας και Λιβύης» και έχει κοινοποιηθεί επίσημα στον ΟΗΕ.
Απορρίπτοντας τις θέσεις της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας, οι ίδιες πηγές τονίζουν ότι «οι μονομερείς πολιτικές ενστάσεις δεν μπορούν να ακυρώσουν διεθνώς κατοχυρωμένες διμερείς συμφωνίες».
Κίνδυνος νέας κρίσης στην Ανατολική Μεσόγειο
Η πιθανότητα συμφωνίας Τουρκίας–Συρίας για ΑΟΖ θα πυροδοτήσει νέα ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο, με την Ελλάδα, την Κύπρο, την Αίγυπτο και την Ε.Ε. να βρίσκονται προ νέων τετελεσμένων. Οι Ευρωπαίοι, που επιδιώκουν επαναπροσέγγιση με την Τουρκία λόγω της στρατιωτικής της βιομηχανίας, θα κληθούν να ισορροπήσουν ανάμεσα σε γεωστρατηγικά συμφέροντα και το διεθνές δίκαιο.
Η Άγκυρα, πάντως, φαίνεται αποφασισμένη να εκμεταλλευτεί την παρούσα συγκυρία στη Συρία και να χαράξει νέα γεωπολιτικά δεδομένα — με ή χωρίς τη συναίνεση της Δύσης.