Απόλυτα αντίθετοι στο ενδεχόμενο να αποκτήσει η Τουρκία το υπερσύγχρονο αμερικανικό μαχητικό F-35 δηλώνουν οι αναλυτές Bradley Bowman, επικεφαλής του Κέντρου Στρατιωτικής και Πολιτικής Ισχύος στο Foundation for Defense of Democracies (FDD), και Sinan Ciddi, συνεργάτης του ίδιου ινστιτούτου και υπεύθυνος για το πρόγραμμα που αφορά την Τουρκία.
Σε ανάλυσή τους που δημοσιεύεται μετά τις πρόσφατες δηλώσεις του Αμερικανού πρέσβη στην Άγκυρα, οι δύο ειδικοί καλούν την κυβέρνηση Τραμπ, αλλά και το Κογκρέσο, να εξετάσουν πολύ προσεκτικά τις συνέπειες πριν εγκρίνουν την παράδοση των F-35 στην Τουρκία, επικαλούμενοι δύο βασικούς λόγους: έναν πρακτικό και έναν ηθικό.
Σε πρακτικό επίπεδο, προειδοποιούν ότι η παράδοση των F-35 στην Άγκυρα μπορεί να οδηγήσει στην έκθεση ευαίσθητων πληροφοριών για το αεροσκάφος, τις οποίες θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν οι αντίπαλοι των Ηνωμένων Πολιτειών, θέτοντας σε κίνδυνο τόσο Αμερικανούς στρατιώτες όσο και συμμάχους τους σε ενδεχόμενες μελλοντικές πολεμικές αναμετρήσεις.
Ηθικά, τονίζουν πως η Τουρκία έχει ταχθεί στο πλευρό της Χαμάς έπειτα από τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου στο Ισραήλ και θέτουν το ερώτημα κατά πόσο είναι σωστό μια τέτοια κυβέρνηση να έχει στα χέρια της το πιο προηγμένο αμερικανικό μαχητικό.
Το F-35, ένα από τα κορυφαία αεροσκάφη πέμπτης γενιάς παγκοσμίως, διαθέτει εξελιγμένα συστήματα και αισθητήρες, αποτελώντας σημαντικό κομμάτι της άμυνας των ΗΠΑ, ιδίως αν προκύψουν συγκρούσεις με χώρες όπως η Κίνα, η Ρωσία, το Ιράν ή η Βόρεια Κορέα. Το αεροσκάφος χρησιμοποιείται σήμερα από την Πολεμική Αεροπορία, το Ναυτικό και το Σώμα Πεζοναυτών των Ηνωμένων Πολιτειών, ενώ περίπου 19 σύμμαχες χώρες το έχουν ήδη εντάξει ή πρόκειται να το εντάξουν στο οπλοστάσιό τους.
Για αυτούς τους λόγους, ο Ταγίπ Ερντογάν επιδίωξε την αγορά των F-35 και είχε ήδη ξεκινήσει τις σχετικές διαδικασίες. Ωστόσο, όταν απέρριψε την προσφορά της Ουάσινγκτον να προμηθεύσει στην Τουρκία το αντιαεροπορικό σύστημα Patriot και αντ’ αυτού επέλεξε να αγοράσει το ρωσικό σύστημα S-400, παρά τις επανειλημμένες αμερικανικές προειδοποιήσεις, οι Ηνωμένες Πολιτείες προχώρησαν τελικά στον αποκλεισμό της Τουρκίας από το πρόγραμμα των F-35 το 2019.
Οι δύο αναλυτές εξηγούν ότι ο λόγος για τον οποίο η ταυτόχρονη κατοχή των S-400 και των F-35 από την Τουρκία συνιστά σοβαρή απειλή, είναι πως αν αυτά τα δύο συστήματα λειτουργήσουν σε εγγύτητα ή συνδεθούν τεχνικά, η Ρωσία θα μπορούσε να αντλήσει πολύτιμα δεδομένα για τον τρόπο εντοπισμού και κατάρριψης των F-35, τα οποία χρησιμοποιούνται τόσο από τις ΗΠΑ όσο και από τους συμμάχους τους. Οι πληροφορίες αυτές θα μπορούσαν είτε να δοθούν απευθείας από τον Ερντογάν στη Μόσχα, είτε να περιέλθουν στα χέρια των Ρώσων μέσω της παρουσίας τους στην Τουρκία.
Για όσους θεωρούν αυτές τις ανησυχίες υπερβολικές, οι Bowman και Ciddi υπενθυμίζουν ότι η Ρωσία φέρεται να μετέφερε στο Ιράν αμερικανικής κατασκευής πυραύλους Javelin και Stinger, οι οποίοι είχαν κατασχεθεί στην Ουκρανία, προκειμένου η Τεχεράνη να τους μελετήσει και να τους αντιγράψει ή να βρει τρόπους να τους αντιμετωπίσει στο πεδίο της μάχης.
Παράλληλα, υπογραμμίζουν ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν απολαμβάνει σημαντική υποστήριξη για τον πόλεμο στην Ουκρανία από την Κίνα, το Ιράν και τη Βόρεια Κορέα και διερωτώνται: ποιος καλύτερος τρόπος υπάρχει για να τους ανταποδώσει τη στήριξη, αν όχι παραχωρώντας τους κρίσιμες πληροφορίες για το F-35;
Το μεγαλύτερο θεσμικό εμπόδιο για τις τουρκικές επιδιώξεις αποτελεί το άρθρο 1245 του νόμου για την εξουσιοδότηση της εθνικής άμυνας για το οικονομικό έτος 2020. Ο νόμος απαγορεύει την παράδοση των F-35 στην Άγκυρα, εκτός αν οι υπουργοί Άμυνας και Εξωτερικών των ΗΠΑ καταθέσουν στο Κογκρέσο επίσημη βεβαίωση ότι η Τουρκία πλέον δεν «κατέχει» το σύστημα S-400, έχει δεσμευτεί να μην παραλάβει άλλα παρόμοια συστήματα από τη Ρωσία και δεν προχωρά σε άλλες εξοπλιστικές συμφωνίες που θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια των F-35.
Οι υποστηρικτές του Ερντογάν στην Ουάσινγκτον, επισημαίνουν οι αναλυτές, είναι πιθανό να επιχειρήσουν να «ξεγελάσουν» την κυβέρνηση Τραμπ, ώστε να θεωρήσει ότι η μεταβίβαση των F-35 εξυπηρετεί τα αμερικανικά συμφέροντα, πιέζοντας παράλληλα το Κογκρέσο να τροποποιήσει το επίμαχο άρθρο. Αυτό θα μπορούσε να γίνει είτε με μια ασαφή πιστοποίηση, είτε με αλλαγή της διατύπωσης του νόμου, ώστε να αφαιρεθεί ή να μετριαστεί η αναφορά στη λέξη «κατοχή», επιτρέποντας ενδεχομένως στην Άγκυρα να κρατήσει τους S-400 και να επιστρέψει στο πρόγραμμα F-35.
Επιπλέον, τονίζουν ότι ο Ερντογάν, προκειμένου να μη δυσαρεστήσει τον Πούτιν, έχει μέχρι σήμερα αρνηθεί να παραδώσει τους S-400 είτε στις Ηνωμένες Πολιτείες είτε στην Ουκρανία, ή ακόμη και να τους επιστρέψει πίσω στη Ρωσία.
Η ανάλυση προειδοποιεί ότι το προσεχές διάστημα αναμένεται να ενταθεί η δραστηριότητα των λόμπι του Ερντογάν στις ΗΠΑ, με στόχο τα μέλη του Κογκρέσου που βρίσκονται σε κομβικές επιτροπές, όπως αυτές των ενόπλων δυνάμεων και των εξωτερικών σχέσεων. Στο επίκεντρο των προσπαθειών θα βρεθούν γερουσιαστές και βουλευτές όπως οι Roger Wicker (R-MS), Jack Reed (D-RI), James Risch (R-ID), Jeanne Shaheen (D-NH), Mike Rogers (R-AL), Adam Smith (D-WA), Brian Mast (R-FL) και Gregory Meeks (D-NY).
Παρά ταύτα, οι Bowman και Ciddi υπογραμμίζουν ότι ακόμη και αν ο νόμος τροποποιηθεί ή η Τουρκία απαλλαγεί από τα S-400, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν πρέπει να παραδώσουν στην Άγκυρα τα F-35.
Για τους δύο αναλυτές, το επιχείρημά τους πηγάζει από την ίδια τη στάση και τις πολιτικές επιλογές της τουρκικής κυβέρνησης.
Ειδικά, αναφέρουν ότι μετά τις αιματηρές τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023, κανείς δεν θα περίμενε μια σύμμαχος χώρα των ΗΠΑ να διατηρεί σχέσεις με την τρομοκρατική οργάνωση. Ωστόσο, τονίζουν, ο Ερντογάν όχι μόνο δεν αποστασιοποιήθηκε, αλλά ενίσχυσε ακόμη περισσότερο τις σχέσεις της Άγκυρας με τη Χαμάς, συνεχίζοντας να της παρέχει στήριξη τόσο πολιτική όσο και οικονομική, παρά το γεγονός ότι η οργάνωση έχει διαπράξει δολοφονίες Αμερικανών και κρατά πολίτες τους ομήρους, ενώ δηλώνει ανοιχτά την πρόθεσή της να εξαφανίσει το Ισραήλ.
Κλείνοντας, οι Bowman και Ciddi απευθύνουν δύο κρίσιμα ερωτήματα προς τους Αμερικανούς αξιωματούχους:
«Μπορούμε να εμπιστευτούμε τον Ερντογάν ότι θα διασφαλίσει ότι οι ευαίσθητες πληροφορίες που σχετίζονται με τα F-35 δεν θα βρουν το δρόμο τους προς τη Μόσχα, το Πεκίνο, την Τεχεράνη και την Πιονγκγιάνγκ;
Και θα έπρεπε ένας σύμμαχος της Χαμάς να έχει το πιο προηγμένο μαχητικό αεροσκάφος της Αμερικής;»
