Του Κώστα Νούση
Φορολόγηση των υπερεσόδων των παραγωγών και των εμπόρων ηλεκτρικής ενέργειας, με τα έσοδα να ανακατευθύνονται σε δράσεις οι οποίες θα μετριάσουν την επιβάρυνση των καταναλωτών και θα σταθεροποιήσουν την αγορά βραχυπρόθεσμα, είναι ένα από τα βασικά μέτρα που ζητά η Ελλάδα από την Κομισιόν, σε κοινή επιστολή που απέστειλε με τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία.
Στο πλαίσιο της επιστολής, η οποία απεστάλη την περασμένη Παρασκευή, οι τρεις υπουργοί Ενέργειας, επισημαίνουν πως η αστάθεια των τιμών στη Νοτιοανατολική Ευρώπη έχει ασκήσει σημαντική πίεση στις οικονομίες των χωρών, απειλώντας τόσο την ενεργειακή ασφάλεια όσο και τη σταθερότητα της αγοράς σε ολόκληρη την περιοχή.
Τα βασικά ζητήματα του προβλήματος
H ανεπάρκεια χωρητικότητας διασυνδέσεων: Η έλλειψη διασυνοριακών διασυνδέσεων εμποδίζει τις αποδοτικές ροές ηλεκτρικής ενέργειας στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης σε κρίσιμες περιόδους, επιδεινώνοντας τις αυξήσεις των τιμών, ειδικά κατά τις βραδινές ώρες αιχμής, όταν μειώνεται η παραγωγή Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Η ανάπτυξη αυτών των συνδέσμων διασύνδεσης που λείπουν, είναι ζωτικής σημασίας για την άμβλυνση της συμφόρησης και τη σύγκλιση των διασυνοριακών τιμών.
O κατακερματισμός των αγορών ενέργειας: Η περιορισμένη ενοποίηση των περιφερειακών αγορών ηλεκτρικής ενέργειας με το ευρύτερο σύστημα της ΕΕ έχει οδηγήσει σε σημαντικές αποκλίσεις τιμών, με ανισότητες που συχνά υπερβαίνουν τα 50-100 ευρώ/MWh. Για να αποκατασταθεί η συνοχή της αγοράς και να βελτιωθεί η σταθερότητα των τιμών, είναι απαραίτητο να επιταχυνθούν οι επενδύσεις σε υποδομές και να ενοποιηθούν οι αγορές μας πιο στενά με την αγορά της ΕΕ.
H μειωμένη ευέλικτη δυναμικότητα παραγωγής: Η διαθεσιμότητα ευέλικτων πηγών παραγωγής, ιδιαίτερα υδροηλεκτρικής ενέργειας, έχει περιοριστεί λόγω παρατεταμένων ξηρασιών, οδηγώντας σε μεγαλύτερη εξάρτηση από μονάδες που λειτουργούν με άνθρακα και φυσικό αέριο. Αυτή η κατάσταση υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη για επενδύσεις σε ευέλικτες και καθαρές δυνατότητες παραγωγής.
Oι γεωπολιτικοί παράγοντες και η ασφάλεια εφοδιασμού: Η αντιστροφή των παραδοσιακών ροών ηλεκτρικής ενέργειας λόγω της μετατροπής της Ουκρανίας σε καθαρό εισαγωγέα από την περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης πιέζει περαιτέρω το σύστημα, ανεβάζοντας τις τιμές.
Τα μέτρα που προτείνουν
Δεδομένων αυτών των προκλήσεων, στην επιστολή τονίζεται η αναγκαιότητα λήψης των εξής μέτρων για την αντιμετώπιση της κατάστασης:
Βραχυπρόθεσμα μέτρα: Θα πρέπει να εξεταστούν άμεσα μέτρα, όπως η φορολόγηση των υπερεσόδων των παραγωγών και των εμπόρων ηλεκτρικής ενέργειας. Τα έσοδα που προκύπτουν από τη φορολόγηση αυτή θα μπορούσαν να αναδιανεμηθούν για να μετριαστεί η επιβάρυνση των καταναλωτών και να σταθεροποιηθεί η αγορά βραχυπρόθεσμα.
Επίσης, θα πρέπει να ενισχυθεί η συνεργασία μεταξύ των εθνικών ρυθμιστικών αρχών για την παρακολούθηση της αγοράς.
Μακροπρόθεσμα μέτρα: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να δώσει προτεραιότητα στην ανάπτυξη βασικής υποδομής διασύνδεσης στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Υπό αυτό το πρίσμα, τα βασικά αιτήματα των τριών χωρών για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνοψίζονται ως εξής στην κοινή επιστολή:
- Προτεραιότητα στην ανάπτυξη δικτύων διασύνδεσης στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, για να καλυφθεί το χάσμα υποδομής που απομονώνει την περιοχή από την ευρύτερη αγορά της ΕΕ.
- Ενίσχυση της διασυνοριακής χωρητικότητας των διασυνδέσεων, με σκοπό την σύγκλιση των τιμών στην ενιαία αγορά, ιδίως κατά τις περιόδους αιχμής της ζήτησης.
- Εφαρμογή βραχυπρόθεσμων χρηματοδοτικών μέτρων, όπως η φορολόγηση των «ουρανοκατέβατων» κερδών των παραγωγών για τη σταθεροποίηση της αγοράς και την ανακούφιση των καταναλωτών.
- Ενίσχυση της σύζευξης της αγοράς και της περιφερειακής συνεργασίας για την προώθηση της εναρμόνισης των τιμών και τη βελτίωση της ενεργειακής ασφάλειας σε ολόκληρη τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Τονίζεται ότι η επιστολή προς την Επίτροπο Ενέργειας της ΕΕ συνοδεύεται από ένα κοινό τεχνικό υπόμνημα που αναπτύχθηκε από τις τρεις χώρες, σε συνδυασμό με ένα σημείωμα από τους αντίστοιχους Διαχειριστές Συστημάτων Μεταφοράς, το οποίο περιγράφει τους κύριους παράγοντες που έχουν οδηγήσει στην αύξηση των τιμών.
