Καμπανάκι και για την Ελλάδα αποτελεί η εξαμηνιαία έκθεση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD), σύμφωνα με την οποία η γήρανση του πληθυσμού έχει ήδη αρχίσει να εμποδίζει την οικονομική ανάπτυξη σε ορισμένες χώρες.
Σύμφωνα με την έκθεση οι χώρες θα πρέπει να δράσουν τώρα για να αποτρέψουν να προκληθεί χάος στις μακροπρόθεσμες οικονομικές προοπτικές από την επιβράδυνση της αύξησης του πληθυσμού.
Η έκθεση αναφέρει ότι η γήρανση του πληθυσμού έχει ήδη αρχίσει να εμποδίζει την οικονομική ανάπτυξη σε ορισμένες χώρες – και ότι στην αναδυόμενη Ευρώπη, η μείωση του ποσοστού των ατόμων σε ηλικία εργασίας προβλέπεται και να μειώσει αντίστοιχα την ετήσια αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ κατά μέσο όρο σχεδόν 0,4 ποσοστιαίες μονάδες ετησίως μεταξύ 2024 και 2050.
«Ήδη σήμερα, η δημογραφική σύσταση διαβρώνει την αύξηση του βιοτικού επιπέδου και θα αποτελέσει εμπόδιο για την αύξηση του ΑΕΠ στο μέλλον», δήλωσε η επικεφαλής οικονομολόγος της EBRD, Μπεάτα Τζάβορτσικ, στο Reuters.
Τα μετακομμουνιστικά έθνη, είπε, «γερνούν πριν πλουτίσουν», με τη μέση ηλικία να φτάνει τα 37 έτη, σε μια εποχή που το μέσο ΑΕΠ κατά κεφαλήν ανέρχεται στα 10.000 δολάρια.
Αυτό ήταν το ένα τέταρτο του ποσού που καταγράφηκε όταν η μέση ηλικία έφτασε σε αυτό το επίπεδο στις προηγμένες οικονομίες τη δεκαετία του 1990.
Αναποτελεσματικά τα κυβερνητικά μέτρα για το δημογραφικό
Η έκθεση επισήμανε μια σειρά παραγόντων που οδηγούν στην πτώση του ποσοστού γεννήσεων – από τις μεταβολές των κοινωνικών κανόνων έως τη μείωση των επαγγελματικών εισοδημάτων των γυναικών από την απόκτηση ενός μωρού.
Αλλά ενώ σχεδόν όλα τα έθνη της EBRD έχουν τουλάχιστον κάποια κίνητρα για την αύξηση του ποσοστού γεννήσεων, η Τζάβορτσικ είπε ότι αυτά τα μέτρα δεν έχουν επιφέρει μια ουσιαστική, βιώσιμη αλλαγή σε καμία χώρα.
Η μετανάστευση στο επίπεδο που απαιτείται για την αντιμετώπιση της μείωσης των γεννήσεων δεν είναι πολιτικά αποδεκτή στα περισσότερα μέρη, ανέφερε η έκθεση, και οι περισσότεροι πολίτες είναι «αμφιθυμικοί» σχετικά με την ενίσχυση της χρήσης της Τεχνητής Νοημοσύνης για τη βελτίωση της παραγωγικότητας.
Αλλαγές στα συνταξιοδοτικά συστήματα
Ο μεγαλύτερος μοχλός, είπε η Τζάβορτσικ, είναι οι άνθρωποι που εργάζονται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα – κάτι που θα απαιτούσε επίσης κάποια επανεκπαίδευση και, ενδεχομένως, αλλαγές στα συνταξιοδοτικά συστήματα.
«Αυτό που χρειαζόμαστε είναι να κάνουμε μια συζήτηση μεταξύ ενηλίκων με τους ψηφοφόρους σχετικά με το πώς είναι η κατάσταση, επειδή οι άνθρωποι τείνουν στην πραγματικότητα να υποτιμούν τη σημασία των δημογραφικών τάσεων», είπε και πρόσθεσε: «Πρέπει να ενημερώσουμε – ιδιαίτερα – τους νεότερους ψηφοφόρους, επειδή αυτοί είναι που θα επωμιστούν το βάρος των συνταξιοδοτικών συστημάτων pay-as-you-go (Σ.τ.Σ: Το συνταξιοδοτικό σύστημα “pay-as-you-go” (PAYG) ή αλλιώς αναδιανεμητικό σύστημα είναι ένας τρόπος οργάνωσης της κοινωνικής ασφάλισης, κατά τον οποίο οι τρέχουσες συντάξεις των συνταξιούχων χρηματοδοτούνται άμεσα από τις εισφορές των σημερινών εργαζομένων)”.
Ελλάδα η χώρα των ηλικιωμένων
Αξίζει παρενθετικά για να κατανοηθεί ο αντίκτυπος στην Ελλάδα ότι η χώρα μας σταδιακά μετατρέπεται σε χώρα των ηλικιωμένων. Η αναλογία νέων – συνταξιούχων ανεβαίνει χρόνο με το χρόνο, οι γεννήσεις καταρρέουν, ενώ ο πληθυσμός της χώρας ακολουθεί πορεία συρρίκνωσης.
Οι δημογραφικές προβλέψεις για την Ελλάδα είναι δυσοίωνες, αφού δείχνουν ότι θα υποστεί πληθυσμιακή μείωση έως το 2100 κατά 24% (5% στην Ευρωζώνη) και θα είναι στην τρίτη χειρότερη θέση μεταξύ των χωρών-μελών της ΕΕ, πυροδοτώντας μια σειρά αλυσιδωτών αντιδράσεων στην οικονομία και στο ασφαλιστικό μας σύστημα.
Το 2024 ο δείκτης εξάρτησης των ηλικιωμένων στην Ελλάδα, που «μετράει» την αναλογία των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω σε σχέση με τον πληθυσμό σε ηλικία εργασίας (20 έως 64 ετών) σκαρφάλωσε στο 40%.
Ο δείκτης αυτός που καθορίζει πόσο θα αυξηθούν τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης στη χώρα μας, διαμορφώθηκε αρκετά υψηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (37%) και μαρτυρά πως για κάθε άτομο ηλικίας 65 ετών και άνω υπήρχαν λιγότερα από τρία άτομα σε ηλικία εργασίας, τα οποία με τις ασφαλιστικές εισφορές τους θα συμβάλλουν στην πληρωμή των συντάξεων των πρώτων. Ευνόητο είναι πως όσο ανεβαίνει αυτός ο δείκτης, τόσο θα μεγαλώνει η ανάγκη για αύξηση των συνταξιοδοτικών παροχών, ενώ ανάλογες επιπτώσεις θα έχει και ο τομέας της υγείας.
Ο δείκτης εξάρτησης των ηλικιωμένων αποτελεί «νάρκη» για το ασφαλιστικό, καθώς δεν υπάρχουν εισφορές εργαζομένων για να καλύψουν τις παροχές των συνταξιούχων, κάτι που εύλογα επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό. Στο διάστημα 2030-2050 οι συνταξιοδοτικές δαπάνες προβλέπεται να αυξηθούν από 12,7% του ΑΕΠ σε 14,0% του ΑΕΠ, λόγω του αυξανόμενου αριθμού συνταξιούχων.
Αλλά και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης ο δείκτης εξάρτησης ηλικιωμένων έχει αυξηθεί αισθητά τα τελευταία 20 χρόνια.
Το 2004, ο δείκτης στην ΕΕ ήταν στο 26,8%, που σημαίνει ότι υπήρχαν περίπου 4 ενήλικες σε ηλικία εργασίας ανά ηλικιωμένο άτομο 65+. Την 1η Ιανουαρίου 2024, ο δείκτης ανέβηκε στο 37%, γεγονός που υποδηλώνει ότι υπήρχαν λιγότεροι από 3 ενήλικες σε ηλικία εργασίας για κάθε ηλικιωμένο άτομο.
Διαβάστε επίσης:
Αρκαλοχώρι Ηρακλείου: Στο «σφυρί» οι περιουσίες των σεισμοπλήκτων για ευτελή ποσά
Δικαστήριο ΕΕ: Υποχρεωτική η αναγνώριση του γάμου ομόφυλων ζευγαριών στην Ένωση
Πανεπιστημιακοί προσφεύγουν στο ΣτΕ κατά των προγραμμάτων σπουδών ιδιωτικών AEI
