Ο Σέιμουρ Χερς, ο εκρηκτικός και συχνά δύστροπος ερευνητής δημοσιογράφος που σημάδεψε την ιστορία της αμερικανικής δημοσιογραφίας με τις αποκαλύψεις του για το Μάι Λάι και το Αμπού Γκράιμπ, βρίσκεται ξανά στο επίκεντρο – αυτή τη φορά όχι για μια νέα έρευνα, αλλά για την ταραχώδη συμμετοχή του στο ντοκιμαντέρ Cover-Up. Η ταινία της Λόρα Πόιτρας και του Μαρκ Όμπενχαους επιχειρεί να σκιαγραφήσει την πορεία του ανθρώπου που συχνά χαρακτηρίστηκε «αλήτης», ακόμη και από τον Νίξον, αλλά που, όπως παραδέχονταν οι αντίπαλοί του, «συνήθως έχει δίκιο». Ωστόσο, η συνεργασία του Χερς με τους δημιουργούς αποδείχθηκε σχεδόν τόσο απρόβλεπτη όσο και οι ίδιες του οι αποκαλύψεις.
Ο 88χρονος σήμερα δημοσιογράφος εξακολουθεί να ζει σαν άνθρωπος της εποχής του έντυπου Τύπου. Ένα πρόσφατο περιστατικό στο Τζορτζτάουν, όπου περπάτησε μισή ώρα χωρίς να βρει εφημερίδα, είναι ενδεικτικό τόσο της δικής του εμμονής με την παράδοση όσο και της κατάστασης στην οποία έχει περιέλθει το επάγγελμα. «Δεν νομίζω ότι θα μπορούσα να κάνω τώρα ό,τι έκανα πριν από 30 ή 50 χρόνια», αναφέρει. «Δεν υπάρχουν τα μέσα. Δεν υπάρχουν τα χρήματα». Είναι μια διαπίστωση που λειτουργεί σαν φόντο και για την ταινία, η οποία επιχειρεί να αποτυπώσει όχι μόνο τον ίδιο τον Χερς, αλλά και τη σταδιακή διάβρωση της ερευνητικής δημοσιογραφίας.
Το Cover-Up ξαναπιάνει τις μεγαλύτερες στιγμές της καριέρας του, όπως την αποκάλυψη της σφαγής του Μάι Λάι το 1968 και το σκάνδαλο του Αμπού Γκράιμπ το 2004, ενώ παράλληλα δεν αποσιωπά τις αμφιλεγόμενες πλευρές του: την επιθετικότητα, την ευκολία με την οποία δημιουργεί εχθρούς, την επιμονή του στις ανώνυμες πηγές. Στον ιστό της αφήγησης, ο ίδιος εμφανίζεται ως ένας μοναχικός, πεισματάρης χαρακτήρας, που τόσο τα media όσο και η εξουσία αντιμετώπιζαν πάντα με καχυποψία. Σε ηχογράφηση του Λευκού Οίκου από τη δεκαετία του ’70, ο Ρίτσαρντ Νίξον τον χαρακτηρίζει «αλήτη» και «κομμουνιστή», αλλά συμπληρώνει: «Συνήθως έχει δίκιο».
Από την αρχή, ο Χερς δεν έδειχνε καμία διάθεση να συμμετάσχει σε ένα ντοκιμαντέρ για τον ίδιο. Η Πόιτρας τον κυνηγούσε για χρόνια, μέχρι που τελικά δέχτηκε – αν και, όπως παραδέχεται, ακόμη δεν ξέρει γιατί. Στα γυρίσματα, όμως, οι συγκρούσεις ήταν σχεδόν αναπόφευκτες. Η σκηνοθέτις προσπαθούσε να τον φέρει αντιμέτωπο όχι μόνο με τα γεγονότα, αλλά και με τα συναισθήματα πίσω από αυτά, κάτι που για τον Χερς φαινόταν ξένο και παρεμβατικό. Την ίδια στιγμή, η παρουσία κάμερας στο στοίβασμα χαρτιών και σημειώσεων που είναι το γραφείο του τον έβρισκε διαρκώς ενοχλημένο. Δεν άργησε να έρθει η στιγμή που, εν βρασμώ, ανακοίνωσε ότι εγκαταλείπει την ταινία.
Η Πόιτρας όμως δεν ξαφνιάστηκε. «Ο Σάι έχει ένα μοτίβο όπου τα παρατάει», λέει. «Είχε παρατήσει και τους New York Times. Ήταν πιθανό να συμβεί». Όπως αποδείχθηκε, η κρίση πέρασε: την επόμενη μέρα ο Χερς επέστρεψε στα γυρίσματα.
Το Cover-Up δεν είναι απλώς ένα πορτρέτο· είναι σχόλιο πάνω στον τρόπο με τον οποίο η δημοσιογραφία αυτολογοκρίνεται και υποχωρεί. Η Πόιτρας επισημαίνει ότι η κατάσταση είναι χειρότερη από ποτέ, όχι μόνο λόγω της επιθετικής στάσης του Ντόναλντ Τραμπ απέναντι στον Τύπο, αλλά και εξαιτίας της πρόθυμης υποταγής μεγάλων media. Πρόσφατες κινήσεις όπως οι εξωδικαστικοί συμβιβασμοί της ABC και της CBS με τον Τραμπ, ή η αλλαγή στρατηγικής στην Washington Post υπό τον Τζεφ Μπέζος, αποτελούν για την ίδια ανησυχητικά σημάδια. «Αυτή είναι προληπτική υποταγή», τονίζει. «Αν οι θεσμοί δεν στηρίζουν την επιθετική δημοσιογραφία, κινδυνεύουμε όλοι».
Ο Μαρκ Όμπενχαους συμπληρώνει ότι η Πρώτη Τροπολογία δέχεται τις μεγαλύτερες πιέσεις από την εποχή του Μακαρθισμού, ενώ η διάλυση του παραδοσιακού τοπίου ενημέρωσης αφήνει τους πολίτες εκτεθειμένους σε αναξιόπιστες πηγές. Ο σημερινός Σέιμουρ Χερς, λέει, μπορεί να έγραφε στο Substack χωρίς ποτέ να φτάσει σε ευρύ κοινό. Ο ίδιος ο Χερς πράγματι γράφει εκεί, επιλέγοντας την απόλυτη ανεξαρτησία απέναντι στη συντακτική ιεραρχία, αλλά αναγνωρίζοντας ότι δεν είναι το ίδιο με το να γράφεις για έναν μεγάλο οργανισμό.
Η ταινία θυμίζει πως η δουλειά του ερευνητή είναι πάντα κοπιώδης και συχνά ατελέσφορη. Η αποκάλυψη του Μάι Λάι άλλαξε την κοινή γνώμη για τον πόλεμο στο Βιετνάμ, αλλά οδήγησε μόνο σε μία καταδίκη, αυτή του υπολοχαγού Γουίλιαμ Κάλεϊ, η οποία τελικά μειώθηκε από τον Νίξον. Κι όμως, ο Χερς εξακολουθεί να πιστεύει στη δύναμη της δημοσιογραφίας: «Φανταστείτε τον κόσμο χωρίς όσα έχουμε μάθει από τους δημοσιογράφους. Η δημοσιογραφία είναι απαραίτητη».
Όταν το Cover-Up έκανε πρεμιέρα στη Βενετία τον Σεπτέμβριο, η υποδοχή του κοινού ήταν τόσο θερμή, που σύμφωνα με την Πόιτρας ο Χερς συγκινήθηκε. Ο ίδιος επιμένει ότι απλώς ντράπηκε από τα παρατεταμένα χειροκροτήματα και προσπάθησε να τα «κόψει». Η εικόνα αυτή – ενός ανθρώπου που δεν αντέχει ούτε την ίδια του τη βράβευση – μοιάζει απόλυτα ταιριαστή για τον Σέιμουρ Χερς, έναν διαρκή ταραχοποιό των media που συνεχίζει να χαλάει και το δικό του πάρτι.
Με πληροφορίες από The guardian
Διαβάστε επίσης:
Σαν σήμερα σίγησε η φωνή της Ειρήνης – Αφιέρωμα στον Τζον Λένον (φωτο, βίντεο)
Ο Τραμπ επιδιώκει την«αποκατάσταση της αμερικανικής κυριαρχίας» στη Λατινική Αμερική
Αναζωπύρωση των συγκρούσεων στα σύνορα Ταϊλάνδης-Καμπότζης (βίντεο)
