Εκρηκτική είναι η διείσδυση των διαδικτυακών πλατφορμών χωρών εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης στην ελληνική αγορά, σύμφωνα με πανελλαδική έρευνα της NielsenIQ για λογαριασμό του ΣΕΛΠΕ. Τα ευρήματα αποτυπώνουν, με ποσοτικούς όρους, μια βαθιά μεταβολή στις καταναλωτικές συνήθειες, αλλά και τη διαμόρφωση ενός «παράλληλου» οικοσυστήματος ηλεκτρονικού εμπορίου.
Σύμφωνα με την έρευνα, το 94% των Ελλήνων πραγματοποίησε online αγορές το τελευταίο 12μηνο. Από αυτούς, το 85% έχει αγοράσει τουλάχιστον μία φορά από πλατφόρμα με έδρα εκτός ΕΕ, ποσοστό που μεταφράζεται συνολικά σε 8 στους 10 καταναλωτές.
Οι πιο αναγνωρίσιμες και δημοφιλείς πλατφόρμες είναι το Temu και το Shein, με εξαιρετικά υψηλά επίπεδα αναγνωρισιμότητας. Περίπου 3 στους 10 χρήστες κάθε πλατφόρμας πραγματοποιούν αγορές τουλάχιστον μία φορά τον μήνα, γεγονός που δείχνει ότι δεν πρόκειται για περιστασιακή αλλά για συστηματική χρήση.
Τι αγοράζουν και γιατί
Οι Έλληνες καταναλωτές στρέφονται κυρίως σε ρούχα, είδη σπιτιού, μικροαντικείμενα, καθώς και σε ηλεκτρονικά και gadgets. Το βασικό –και συντριπτικά κυρίαρχο– κίνητρο είναι η χαμηλή τιμή, η οποία υπερισχύει με μεγάλη διαφορά έναντι κάθε άλλου κριτηρίου, ακόμη και όταν υπάρχουν αμφιβολίες για την ποιότητα ή την ασφάλεια.
Ενδεικτικό είναι ότι οι χρήστες πλατφορμών εκτός ΕΕ ξοδεύουν συνολικά περισσότερα online σε σχέση με όσους δεν τις χρησιμοποιούν. Η μέση ετήσια δαπάνη σε marketplaces τρίτων χωρών φτάνει τα 244 ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 45% της συνολικής online δαπάνης των συγκεκριμένων καταναλωτών.
Ικανοποίηση, αλλά και επιφυλάξεις
Παρά τη μαζική χρήση, η εικόνα δεν είναι μονοδιάστατη. 4 στους 10 χρήστες δηλώνουν υψηλή ικανοποίηση από τις αγορές τους, ωστόσο το επίπεδο εμπιστοσύνης παραμένει μέτριο, με έντονες επιφυλάξεις. Αντίθετα, οι μη χρήστες εμφανίζουν πολύ χαμηλή εμπιστοσύνη συνολικά απέναντι στις συγκεκριμένες πλατφόρμες.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι 6 στους 10 καταναλωτές θεωρούν τα ευρωπαϊκά πρότυπα ποιότητας και ασφάλειας «πολύ σημαντικά». Παράλληλα, 7 στους 10 χρήστες γνωρίζουν ότι πολλές πλατφόρμες εκτός ΕΕ ενδέχεται να μην συμμορφώνονται με τα ευρωπαϊκά standards. Παρ’ όλα αυτά, η χαμηλή τιμή εξακολουθεί να λειτουργεί ως καθοριστικός παράγοντας αγοράς.
Δασμοί, τέλη και πιθανή αλλαγή συμπεριφοράς
Η έρευνα δείχνει ότι η καταναλωτική συμπεριφορά είναι ευαίσθητη σε ρυθμιστικές παρεμβάσεις. Σχεδόν 4 στους 10 χρήστες δηλώνουν ότι θα σταματούσαν τις αγορές από αυτές τις πλατφόρμες σε περίπτωση αύξησης τιμών λόγω δασμών, ενώ περίπου 1 στους 3 καταναλωτές εμφανίζεται θετικός στην επιβολή ειδικού τέλους ανά παραγγελία, κυρίως όσοι ήδη δεν τις χρησιμοποιούν.
Παράλληλα, οι καταναλωτές αναγνωρίζουν σε μεγάλο βαθμό ότι το Temu και το Shein προέρχονται από την Ασία, ενώ η γνώση είναι χαμηλότερη για πλατφόρμες όπως το AliExpress και το Trendyol. Η χώρα προέλευσης επηρεάζει λίγο τους αγοραστές, αλλά πολύ περισσότερο τους μη αγοραστές.
«Παράλληλο εμπόριο» και πολιτική ευθύνη
Ο πρόεδρος του ΣΕΛΠΕ, Κώστας Γεράρδος, κάνει λόγο για μια δομική στρέβλωση στο λιανεμπόριο, επισημαίνοντας ότι διαμορφώνεται ένα παράλληλο εμπορικό σύστημα, όπου η χαμηλή τιμή επιτυγχάνεται μέσω απουσίας ισοδύναμων κανόνων.
Όπως τονίζει, οι ευρωπαϊκές και ελληνικές επιχειρήσεις λειτουργούν υπό αυστηρό φορολογικό και κανονιστικό πλαίσιο, ενώ πολλές πλατφόρμες εκτός ΕΕ δραστηριοποιούνται χωρίς αντίστοιχες υποχρεώσεις και χωρίς σαφή ευθύνη για τα προϊόντα που διαθέτουν στην ευρωπαϊκή αγορά.
Το βασικό συμπέρασμα της έρευνας είναι σαφές: υπάρχει περιθώριο πολιτικής δράσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η προστασία του καταναλωτή, η φορολογική και τελωνειακή ισοτιμία και η συμμόρφωση με τα ίδια πρότυπα ποιότητας και ασφάλειας αναδεικνύονται σε κρίσιμες προϋποθέσεις για τη βιωσιμότητα του ευρωπαϊκού λιανεμπορίου.
