Φως στα πρώτα βήματα της δημιουργίας της γραφής στο προϊστορικό Αιγαίο, αναμένεται να ρίξει το εύρημα από την ευρήματα από την ανασκαφή του Ιονίου Πανεπιστήμιου, του Πανεπιστημίου Κρήτης και της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων στον προϊστορικό οικισμό της Κοίμησης στη Θηρασία.
Το εύρημα δημοσιεύτηκε σε ανοιχτή πρόσβαση από το Cambridge University Press, σε άρθρο των Κ. Σμπόνια, Ι. Τζαχίλη και Γ. Κορδατζάκη.
Το ΑΠΕ-ΜΠΕ την Παρασκευή 18 Ιουλίου 2025 παρουσίασε τον σχολιασμό των δύο σφραγίδων από τον ερευνητή Μηνά Τσικριτσή, ο οποίος μέσα από αυτήν, συσχέτισε τη γραφή που φέρουν τα δύο νέα ευρήματα με την Κρητική Ιερογλυφική και τη Γραμμική Α, επισημαίνοντας ότι πρόκειται για πρώιμη γραφή αυτών, καθώς οι δύο σφραγίδες χρονολογούνται στα μέσα της 3ης χιλιετίας πΧ. Ο ίδιος συνδέει τα νέα ευρήματα με την έρευνα που παρουσιάστηκε πριν από δύο χρόνια στο ΑΠΕ-ΜΠΕ με θέμα «Σύμβολα Μινωικών Ιερογλυφικών και Γραμμικής Α από την Μήλο στα μέσα της 3ης χιλιετίας πΧ» που είχαν εκπονήσει οι δρ Μηνάς Τσικριτσής Ερευνητής Αιγαιακών γραφών και δρ Αδαμάντιος Σάμψων Αρχαιολόγος καθηγητής.
Όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα που φιλοξενείται στον ιστότοπο του Ιονίου Πανεπιστημίου, που συνοψίζει τα αποτελέσματα της έρευνας των Κ. Σμπόνια, Ι. Τζαχίλη και Γ. Κορδατζάκη, και σήμερα αναδημοσιεύει το ΑΠΕ-ΜΠΕ με τη σύμφωνη γνώμη του καθηγητή Κ. Σμπόνια, «πρόκειται για δύο αποτυπώματα σφραγίδων σε λαβή αγγείου, τα οποία προέρχονται από ένα δωμάτιο του οικισμού που χρονολογείται στα μέσα της 3ης χιλιετίας π.Χ. (Πρωτοκυκλαδική ΙΙ περίοδος). Το πρώτο σφράγισμα (THS.1), στο άνω τμήμα της λαβής, προέρχεται από μία τρίπλευρη σφραγίδα με επιμήκεις επιφάνειες, διακοσμημένες με σειρά αφηρημένων και σχηματικών συμβόλων σε παρατακτική διάταξη. Τα διαδοχικά αυτά σημεία, τοποθετημένα σε συνεκτική ακολουθία, συνιστούν την πρωιμότερη μαρτυρία για εξελίξεις που συνδέονται με την εμφάνιση της γραφής στον αιγαιακό χώρο. Το δεύτερο σφράγισμα (THS.2), με γραμμικά και μαιανδροειδή διακοσμητικά θέματα, εντάσσεται στη γενικότερη παράδοση της αιγαιακής σφραγιδογλυφίας».
Το δημοσίευμα αναφέρει ακόμα ότι «τα πρώτα οργανωμένα συστήματα γραφής εμφανίζονται στη Μινωική Κρήτη στις αρχές της 2ης χιλιετίας π.Χ. (Κρητική Ιερογλυφική και Γραμμική Α). Το σφράγισμα THS.1 από την Κοίμηση ίσως αντιπροσωπεύει ένα αρχικό στάδιο ανάπτυξης ενός πιο σύνθετου συστήματος επικοινωνίας, το οποίο εδράζεται στις κοινωνικοοικονομικές και πολιτισμικές πρακτικές του Αιγαίου κατά την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού. Σφραγίσματα σε κεραμικά που έγιναν πριν το ψήσιμο των αγγείων θα μπορούσαν να δηλώνουν τον κατασκευαστή, την προέλευση ή το περιεχόμενο του αγγείου. Τα σύμβολα του σφραγίσματος της Θηρασίας ενδέχεται να απεικονίζουν ονόματα ή ευρύτερα εννοιολογικά σχήματα σε ένα πρώιμο στάδιο ανάπτυξης της γραφής».
Στο δημοσίευμα του Ιονίου Πανεπιστημίου επισημαίνεται ακόμα ότι «με βάση τα αποτελέσματα της πετρογραφικής ανάλυσης του κεραμικού θραύσματος από τη μεταδιδάκτορα του Τμήματος Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου Γ. Κορδατζάκη, η Νάξος, η οποία διατηρούσε ισχυρές συνδέσεις με τη Σαντορίνη, θεωρείται η πιο πιθανή πηγή τόσο των πρώτων υλών που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή του αγγείου όσο και, ενδεχομένως, της προέλευσης του ίδιου του αγγείου και των σφραγισμάτων στη λαβή του.
Η σημασία των αποτυπωμάτων θα πρέπει να ερμηνευτεί στο ευρύτερο δίκτυο θαλάσσιων ανταλλαγών του Αιγαίου, μέσω του οποίου διακινούνταν αγγεία και εμπορεύματα. Το σφράγισμα της Θηρασίας ενισχύει την ιδέα ότι η δημιουργία σύνθετων συστημάτων επικοινωνίας βρισκόταν ήδη σε εξέλιξη στο Αιγαίο, σε συνάρτηση με τη δήλωση ταυτότητας, τον έλεγχο αγαθών και την αυξανόμενη κοινωνική πολυπλοκότητα, χαρακτηριστικά των «πρωτοαστικών κοινωνιών» της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού. Τα σύμβολα των σφραγισμάτων από τον οικισμό της Κοίμησης στη Θηρασία αντιπροσωπεύουν ένα μέχρι πρότινος άγνωστο βήμα στην πορεία προς τη δημιουργία της γραφής στο προϊστορικό Αιγαίο».
Ο καθηγητής Κ. Σμπόνιας δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ πως τα σύμβολα του σφραγίσματος της Θηρασίας, παρά τις μεμονωμένες ομοιότητες κάποιων σημείων με σημεία της λεγόμενης «Γραφής Αρχανών» και με την Κρητική Ιερογλυφική, δεν εντάσσονται σε κάποιο γνωστό σύστημα Αιγαιακών Γραφών, ούτε συνδέονται με κάποια γενετική εξέλιξη με τις μεταγενέστερες κρητικές γραφές. «Μαρτυρούν τον προηγμένο πολιτισμό στον Αιγαιακό χώρο στα μέσα της 3ης χιλιετίας πΧ και φωτίζουν τη χρήση των σφραγίδων ως το αρχαιότερο μέσο που συνδέεται με την εμφάνιση της πρώιμης γραφής στο Αιγαίο, βήματα που θα αποκρυσταλλωθούν μερικούς αιώνες αργότερα στη Μινωική Κρήτη» τονίζει.
Ο προϊστορικός οικισμός στη θέση Κοίμηση Θηρασίας, η ανασκαφή του οποίου πραγματοποιείται από το Ιόνιο Πανεπιστήμιο σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο Κρήτης και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, υπό τη διεύθυνση του Καθηγητή Κ. Σμπόνια, της Ομότιμης Καθηγήτριας Ι. Τζαχίλη και της Μ. Ευσταθίου, χρονολογείται στην 3η και τις αρχές της 2ης χιλιετίας πΧ (Πρωτοκυκλαδική και Μεσοκυκλαδική περίοδος). «Βρίσκεται στο νότιο άκρο της Θηρασίας και τα κατάλοιπά του διατηρούνται σε εξαιρετικό βαθμό, καθώς καλύφθηκαν από τις αποθέσεις της μεγάλης έκρηξης του ηφαιστείου της Σαντορίνης. Η έρευνά του προσφέρει πολλά νέα στοιχεία για την πολεοδομική οργάνωση των Πρωτοκυκλαδικών οικισμών καθώς και για τη μετάβαση στη Μέση Εποχή του Χαλκού, συμπληρώνοντας τα στοιχεία από τον προϊστορικό Ακρωτήρι, τα πρωιμότερα στρώματα του οποία είναι θαμμένα κάτω από τα κτίρια της υστεροκυκλαδικής πόλης» επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Σμπόνιας.
