Σημαντικές αλλαγές φέρνει το νέο σχέδιο νόμου του υπουργείου Δικαιοσύνης στο κληρονομικό δίκαιο, καθιστώντας για πρώτη φορά δυνατό να μεταβιβάζεται περιουσία με σύμβαση και όχι μόνο με διαθήκη. Με βάση τις ρυθμίσεις που εισηγείται η Επιτροπή υπό τον καθηγητή Νομικής Απόστολο Γεωργιάδη, επιτρέπεται πλέον η σύναψη συμφωνίας με την οποία κάποιος καθορίζει εν ζωή σε ποιους και τι αφήνει, παρακάμπτοντας την παραδοσιακή οδό της διαθήκης.
Η καινοτομία αυτή δίνει στους πολίτες τη δυνατότητα να μεταβιβάσουν σπίτια, χρήματα, γη ή κινητά αγαθά σε παιδιά, συντρόφους ή τρίτους, χωρίς τη διαμεσολάβηση των συγγενών πρώτης γραμμής.
Δικαίωμα και στους συντρόφους με σύμφωνο
Μέχρι σήμερα, μόνο οι σύζυγοι είχαν δικαίωμα στη λεγόμενη νόμιμη μοίρα, δηλαδή σε ένα ελάχιστο ποσοστό της περιουσίας σε περίπτωση που δεν υπήρχε διαθήκη. Πλέον, το ίδιο δικαίωμα αποκτούν και οι σύντροφοι που έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης. Αν πεθάνει ο ένας, ο άλλος κληρονομεί το 33% της περιουσίας, εφόσον υπάρχουν και παιδιά. Δηλαδή, η μοίρα μειώνεται από 75% σε 33%.
Αποζημίωση αντί για ακίνητο
Για να αποφευχθούν συγκρούσεις και δικαστικές διεκδικήσεις, προβλέπεται ότι σε περιπτώσεις που οι γονείς αφήνουν το ακίνητο στον σύντροφό τους, τα παιδιά θα αποζημιώνονται με χρηματικό ποσό. Έτσι, δεν θα απαιτείται ρευστοποίηση του ακινήτου, εφόσον υπάρχει συμφωνία για χρηματική αντιστάθμιση.
Μείωση της αυθαιρεσίας στις ιδιόχειρες διαθήκες
Διατηρούνται οι ιδιόχειρες διαθήκες, αλλά πλέον θα απαιτείται κατάθεση σε συμβολαιογράφο ή καταγραφή σε ειδικό μητρώο. Στόχος είναι η διαφάνεια και η ασφάλεια των διαδικασιών, καθώς έχουν εντοπιστεί χιλιάδες περιπτώσεις καταχρηστικής χρήσης ή πλαστογραφίας.
Πλαίσιο προστασίας για τους αποποιούμενους
Τέλος, επιχειρείται να περιοριστεί η τάση μαζικών αποποιήσεων κληρονομιάς. Για παράδειγμα, αν το παιδί κληρονομήσει μόνο χρέη από τον θανόντα γονέα, θα έχει δικαίωμα να παραιτηθεί από την κληρονομιά χωρίς τις γραφειοκρατικές επιβαρύνσεις που ισχύουν σήμερα. Στην πράξη, το κράτος θα αναλαμβάνει τα χρέη, αλλά θα καρπώνεται και τα τυχόν περιουσιακά στοιχεία.