Ο Διονύσης Σαββόπουλος, ο οποίος έφυγε χθες (21/10) από τη ζωή σε ηλικία 81 ετών ενώ τις τελευταίες ημέρες νοσηλευόταν σε ιδιωτικό νοσοκομείο, είχε πολλά ταλέντα. Ένα από αυτά ήταν φυσικά το να γράφει τραγούδια που μιλούσαν στις ψυχές των ανθρώπων. Ένα άλλο «ταλέντο» που είχε ήταν να εκνευρίζει αφάνταστα τόσο τους δεξιούς όσο και τους αριστερούς.
Το αντίο του πολιτικού κόσμου
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Τασούλας εξέφρασε τα θερμά του συλλυπητήρια για την απώλεια του Διονύση Σαββόπουλου, κάνοντας λόγο για «έναν σπουδαίο καλλιτέχνη, έναν άνθρωπο ξεχωριστό, που αγαπήθηκε από τον ελληνικό λαό για την προσωπικότητα και την προσφορά του στην τέχνη» και τόνισε ότι «τα έργα του σφράγισαν την ιστορία του ελληνικού τραγουδιού και αποτέλεσαν ορόσημα στον νεότερο πολιτισμό της χώρας μας».
Όπως αναφέρει σε δηλωσή του, «η είδηση του θανάτου του Διονύση Σαββόπουλου προκαλεί συγκίνηση και θλίψη σε όλους μας. Ήταν ένας σπουδαίος καλλιτέχνης, ένας άνθρωπος ξεχωριστός που αγαπήθηκε από τον ελληνικό λαό για την προσωπικότητα, το έργο και την προσφορά του στην τέχνη. Ασυμβίβαστος, καινοτόμος και τολμηρός ενσάρκωσε το πνεύμα της αμφισβήτησης με τον πιο ευαίσθητο και ποιητικό τρόπο μέσα από έργα που σφράγισαν την ιστορία του ελληνικού τραγουδιού και αποτέλεσαν ορόσημα στον νεότερο πολιτισμό της χώρας μας.
Ήταν ένας μοναχικός οδοιπόρος του τραγουδιού, αλλά και ένας μοναδικός ραψωδός που διέσχισε όλες αυτές τις δεκαετίες άφοβα. Ήταν ποιητικός και πολιτικός μαζί, πάντοτε με το θάρρος της γνώμης του και με το πάθος της συμμετοχής στους προβληματισμούς κάθε εποχής. Όποιες κι αν ήταν οι εντάσεις της συγκυρίας, όσο κι αν έπαιρνε θέση, όσο κι αν γνήσια εξέφραζε το ρεύμα κάθε εποχής, έγνοια του ήταν πάντα των «Ελλήνων οι Κοινότητες» να είναι ενωμένες. Μέλημά του ήταν πάντα η υπέρβαση των διαφορών και των διχασμών.
Ο Διονύσης Σαββόπουλος θα μας λείψει. Η απώλεια ενός καλλιτέχνη αυτής της εμβέλειας αφήνει ένα μεγάλο κενό στον χάρτη του πολιτισμού μας, αλλά το έργο του δεν ήταν μόνο «φωνή των καιρών». Ήταν επιπλέον ένας ήχος αλήθειας και γνησιότητας που θα συνεχίσει να αντηχεί στο μέλλον. Θα ήθελα με βαθιά συγκίνηση και σεβασμό να απευθύνω εκ μέρους της ελληνικής Πολιτείας τα θερμά μου συλλυπητήρια στη σύζυγό του, Άσπα, στα παιδιά του Κορνήλιο και Ρωμανό, στους οικείους του και στους αμέτρητους φίλους του».
«Δεν θέλω να το πιστέψω αλλά ο Διονύσης μας δεν είναι πια εδώ», ανέφερε μεταξύ άλλων ο Κυριάκος Μητσοτάκης για τον Διονύση Σαββόπουλο. Όπως αναφέρει σε ανάρτησή του ο Πρωθυπουργός: «Δεν θέλω να το πιστέψω αλλά ο Διονύσης μας δεν είναι πια εδώ. Με τον αποχωρισμό να συμβαίνει όπως τον είχε ο ίδιος τραγουδήσει: “Δεν είμαι εδώ”. Οι άλλοι “χτύπααν τον αέρα”. Και να ξεκινήσει, έτσι, ήρεμος το ταξίδι του προς μια “θάλασσα πλατιά”…. Ο Σαββόπουλος έφυγε, αφήνοντας ένα ισχυρό αποτύπωμα στη μουσική, στον στίχο, αλλά και στο δημόσιο ύφος. Γιατί με το έργο και τη στάση του απέδειξε πως ήταν ένας υπέροχος τραγουδοποιός. Ένας ευαίσθητος Έλληνας. Και ένας υπεύθυνος πολίτης. Με τίμησε με τη φιλία του. Και μέσα από αυτήν μπόρεσα να γνωρίσω μία ευγενική μορφή που είχε ένα μοναδικό χάρισμα: να παρακολουθεί τις εποχές που αλλάζουν. Και, ταυτόχρονα, να αλλάζει και ο ίδιος. Κρατώντας μόνο την αυθεντικότητά του».
Πληροφορούμενη την απώλεια του Διονύση Σαββόπουλου, η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη έκανε την ακόλουθη δήλωση:
“Οι Έλληνες θρηνούν την απώλεια του Διονύση Σαββόπουλου, του μέγιστου τραγουδοποιού μας, ενός από τους πιο επιδραστικούς δημιουργούς της σύγχρονης Ελλάδας, ενός ελεύθερου, αληθινού δημιουργικού πνεύματος. Για τον Διονύση Σαββόπουλο, η απολύτως τετριμμένη φράση «περί μεγάλης απώλειας», ισχύει στο ακέραιο. Και τα λόγια μας μπροστά στη συμβολή του όχι μόνο στον πολιτισμό μας, αλλά στην ίδια την αυτοεικόνα μας, είναι απελπιστικά φτωχά. Γιατί ο Διονύσης δεν υπήρξε μόνο ο εμπνευσμένος βάρδος, με την αστείρευτη ποιητική φλέβα, ούτε ο αξεπέραστος ερμηνευτής. Με τη μουσική του, τον στίχο του, τη σκηνική του παρουσία, αλλά και την καθηλωτική του αφήγηση, δια ζώσης ή στο χαρτί, εξέφρασε, διαχρονικά, τις ατομικές αναζητήσεις μας, τις συλλογικές μας τάσεις, αλλά και ανατάσεις που χρειαζόμαστε. Δεν έμεινε, στην έκφρασή τους, ως μετεωρικός και σπάνιος δημιουργός.
Χαρτογράφησε την πατρίδα μας και τους ανθρώπους της. Μας διαμόρφωσε με τα τραγούδια του, την ποίησή του, τις καθηλωτικές κοινωνικές και πολιτικές παρεμβάσεις του. Ίσως περισσότερο από όλα, κινούμενος διαρκώς μεταξύ παράδοσης και νεωτερικής ματιάς, μας επανασύστησε μια οικεία μορφή του εαυτού μας και ανανοηματοδότησε την παράδοσή μας, καλώντας μας στη συλλογική ελληνική γιορτή, σε χορούς κυκλωτικούς «και άλλο τόσο ελεύθερους σαν ποταμούς,» για να ανταμώνουμε φίλοι και συνοδοιπόροι. Στα χρόνια που έτρεξαν χύμα, ο Σαββόπουλος έδωσε μοναδικό και ανεξίτηλο στον χρόνο σχήμα. Είναι μεγάλη μου η θλίψη ότι αποχαιρετώ έναν Έλληνα δημιουργό του δικού του μεγέθους, με λόγια που δεν περιγράφουν ούτε την αξία του, ούτε την προσφορά του για το κτίσιμο της Νέας Ελλάδας.
Θα μείνει, εις τον αιώνα, παρών. Όχι μόνο από την εξαίσια ποιητική μουσική δημιουργία του αλλά και την αστείρευτη αγάπη του για την πατρίδα. Προσωπικά αποχαιρετώ έναν πολύτιμο φίλο, ένα μοναδικό άνθρωπο.
Στην οικογένειά του, στην αγαπητή μου ‘Ασπα, στα παιδιά του, τον Κορνήλιο και το Ρωμανό και στα εγγόνια του, στους αμέτρητους φίλους του, απευθύνω τα πιο ειλικρινή μου συλλυπητήρια”.
«Με βαθιά συγκίνηση οι Ελληνίδες και οι Έλληνες αποχαιρετούμε τον Διονύση Σαββόπουλο, που μέσα από τα τραγούδια του σκιαγραφούσε το βίωμα, τις ελπίδες, τις υπερβάσεις και τις αγωνίες του λαού μας στο πέρασμα των δεκαετιών», δήλωσε ο Νίκος Ανδρουλάκης για τον θάνατο του Διονύση Σαββόπουλου.
«Μας αφήνει παρακαταθήκη μουσικά αριστουργήματα όπως ο «Μπάλλος», το «Φορτηγό», τα «Τραπεζάκια έξω», το «Βρώμικο ψωμί» και τόσα άλλα, όπου πάντρευε μοναδικά τη ροκ, τη λαϊκή μουσική και τους παραδοσιακούς ήχους», συνέχισε ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής και τόνισε: «Ο «Νιόνιος» δεν είναι πια κοντά μας, αλλά θα είναι πάντα στις καρδιές μας σε μια θέση στο πάνθεον των κορυφαίων δημιουργών της ελληνικής μουσικής, των μεγάλων Ελλήνων».
«Αποχαιρετούμε με θλίψη τον Διονύση Σαββόπουλο, έναν μεγάλο δημιουργό της Ελλάδας», τονίζει ο Σωκράτης Φάμελλος για τον θάνατο του Δ. Σαββόπουλου. Όπως αναφέρει ο κ. Φάμελλος: «Έναν τραγουδοποιό, που θα ζει πλέον για πάντα στις παρέες μας, στις συναυλίες, στα τραγούδια του που ψιθυρίζουμε συχνά. Για εμάς που μεγαλώσαμε στη Θεσσαλονίκη, ο «Νιόνιος» ήταν ο τραγουδοποιός της εφηβείας μας. Δεν έλειπε ποτέ από τις παρέες μας, από τα καλοκαίρια μας, από τις πορείες μας, από τις συζητήσεις μας για το 5ο Λύκειο, που τελείωσε και αυτός. Για χάρη του μάθαμε να πιάνουμε κιθάρα. Η μουσική του και οι στίχοι του συνόδευσαν τη ζωή μας και τους αγώνες μας. Και με τον δικό του τρόπο χαρακτήρισε και τον αγώνα κατά της χούντας και στη συνέχεια τη γενιά του Πολυτεχνείου, ακόμα και αν υπήρχαν στιγμές που διαφωνήσαμε.
Τώρα με το μεγάλο του ταξίδι, μας αφήνει τη μουσική του, μία κληρονομιά που μοιραζόμαστε.
Η πλατεία θα είναι γεμάτη…
Θερμά συλλυπητήρια στην οικογένεια και στους συνεργάτες του».
«Καμία ιστορία του ελληνικού τραγουδιού δεν μπορεί να ειπωθεί χωρίς το όνομα του Διονύση Σαββόπουλου», αναφέρει η Νέα Αριστερά. Και συνεχίζει: «ένας δημιουργός που διέσχισε τα χρόνια του που φεύγαν χύμα, τα αμφισβήτησε, τα ερμήνευσε. Ένας τραγουδοποιός που ένωσε τη λαϊκή παράδοση με την ποίηση, την ανατολίτικη μελωδία με τον δυτικό στοχασμό, το προσωπικό βίωμα με το συλλογικό όνειρο.
Από το Φορτηγό και το Περιβόλι του Τρελλού μέχρι τον Μπάλλο και τα Τραπεζάκια έξω, ο Σαββόπουλος έγραψε κεφάλαια της νεότερης ελληνικής ψυχής. Κι αυτό γιατί έδωσε μουσική μορφή σε μια περίοδο που έψαχνε τη φωνή της μέσα στη δικτατορία και στη μεταπολίτευση. Γιατί υπήρξε ο πατριάρχης μιας ολόκληρης γενιάς μουσικών που διαμόρφωσαν καθοριστικά τον σύγχρονο ελληνικό ήχο και στίχο μέχρι και σήμερα.
Η ζωή του, μια ανηφόρα γεμάτη τραγούδια, δεν υπήρξε εύκολη. Από τη Θεσσαλονίκη των φοιτητικών χρόνων μέχρι τις φυλακές της Χούντας, από τα υπόγεια των μπουάτ ως τις σκηνές των μεγάλων φεστιβάλ, ο Σαββόπουλος ήταν πάντα ένας ανήσυχος εργάτης της μουσικής, ένας μοναχικός οδοιπόρος που προτιμούσε να κινείται στα όρια.
Στη σκηνή, ένας αιώνιος έφηβος· με το πάθος, το χαμόγελο και τη συγκίνηση του ανθρώπου που δεν σταμάτησε να αφηγείται ιστορίες. Στους στίχους του, ο κόσμος χωρούσε ολόκληρος – η πολιτική και ο έρωτας, η μνήμη και η ειρωνεία, η Ελλάδα και ο κόσμος. Ήξερε να σκάβει βαθιά στο λαϊκό αίσθημα χωρίς να το εγκλωβίζει.
Κάθε τραγούδι του Σαββόπουλου ήταν κι ένα κομμάτι της συλλογικής μας μνήμης – μια υπόμνηση ότι η τέχνη μπορεί να είναι και όνειρο και πράξη. Τώρα που σωπαίνει η φωνή του, η σιωπή είναι γεμάτη απ’ όσα μας χάρισε.
Ο Διονύσης Σαββόπουλος δεν υπήρξε απλώς ένας δημιουργός· υπήρξε από μόνος του μια εποχή».
«Μας άφησε ο Διονύσης Σαββόπουλος», γράφει στον λογαριασμό του στο Instagram ο Χάρης Δούκας. Και συνεχίζει: «Ένας δημιουργός που ένωσε εποχές, γενιές και γειτονιές, που έβαλε τη μουσική να συνομιλεί με την ψυχή μιας ολόκληρης χώρας. Οι στίχοι του έγιναν η φωνή της Ελλάδας, όλων μας. Η Αθήνα σήμερα είναι πιο σιωπηλή.
“Σε δημοτικό γηπεδάκι, το βραδάκι συρμάτινο πλεχτό κι από πάνω ένα φωτάκι…”
Καλό ταξίδι, Νιόνιο».
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Χάρης Δούκας (@harisdoukas)
Το Γραφείο Τύπου της ΚΕ του ΚΚΕ εξέδωσε την εξής ανακοίνωση για την απώλεια του Διονύση Σαββόπουλου: «Αποχαιρετούμε τον Διονύση Σαββόπουλο του οποίου οι μελωδίες και οι στίχοι άφησαν διακριτό χνάρι στην ελληνική μουσική.
Ο Δ. Σαββόπουλος συμμετείχε την δεκαετία του ’60 στο φοιτητικό και νεολαιίστικο κίνημα κοντά στη “Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη”, φυλακίστηκε από τη χούντα τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβρη του ’67.
Αυτές τις εμπειρίες μετουσίωσε με πρωτότυπο τρόπο και τη δική του προσωπική ματιά σε σημαντικούς κύκλους τραγουδιών ξεκινώντας από το θρυλικό “Φορτηγό” του 1966. Τραγούδια, που παράλληλα με τους αγώνες του ελληνικού λαού και της νεολαίας, και εκείνους που εκτυλίσσονταν διεθνώς, τραγουδήθηκαν, επηρέασαν συνειδήσεις, ιδιαίτερα στην περίοδο της δικτατορίας.
Στα επόμενα χρόνια συνεχίζει την πορεία του δημιουργώντας με ξεχωριστό τρόπο, μέσα στις μεγάλες αντιφάσεις που διαπερνούσαν στρώματα της ελληνικής κοινωνίας αλλά και το έργο του.
Το ΚΚΕ εκφράζει τα ειλικρινή του συλλυπητήρια στην οικογένεια και τους οικείους του».
Καλλιτέχνες τον αποχαιρετούν
Με ανάρτησή του στο Facebook, ο τραγουδοποιός Δημήτρης Μητσοτάκης υπογράμμισε για τον Διονύση Σαββόπουλο πως άφησε «τραγούδια που μας σφράγισαν για πάντα σαν πυρωμένο σίδερο, τραγούδια που μας διαμόρφωσαν και μας έκαναν αυτό που είμαστε και που δεν μπορεί να τα σταματήσει ο θάνατος».
Αναλυτικά η ανάρτησή του:
«Κάποιοι άνθρωποι είναι αδύνατο να πεθάνουν, θα υπάρχουν για πάντα μέσα από το έργο τους. Ένας από αυτούς είναι ο Διονύσης Σαββόπουλος που σήμερα εγκατέλειψε τον μάταιο κόσμο μας για ένα αέναο ταξίδι στην αιωνιότητα. Τραγούδια που μας σφράγισαν για πάντα σαν πυρωμένο σίδερο, τραγούδια που μας διαμόρφωσαν και μας έκαναν αυτό που είμαστε και που δεν μπορεί να τα σταματήσει ο θάνατος.
“Μη, μην μου το πεις
οι παλιοί μας φίλοι, μην το πεις,
για πάντα φύγαν.
Μη, τό ‘μαθα πια
τα παλιά βιβλία, τα παλιά τραγούδια
για πάντα φύγαν.
Πέρασαν οι μέρες που μας πλήγωσαν
γίνανε παιχνίδι στα χέρια των παιδιών.
Η ζωή αλλάζει δίχως να κοιτάζει
τη δική σου μελαγχολία
κι έρχεται η στιγμή για ν’ αποφασίσεις
με ποιους θα πας και ποιους θ’ αφήσεις.
Πέρασαν για πάντα
οι παλιές ιδέες, οι παλιές αγάπες
οι κραυγές
γίνανε παιχνίδι στα χέρια των παιδιών…”»
Από την πλευρά του, ο στιχουργός και τραγουδοποιός Οδυσσέας Ιωάννου έγραψε στον προσωπικό λογαριασμό στο Facebook, παραθέτοντας ένα απόσπασμα από τη βιογραφία του Διονύση Σαββόπουλου, ότι όλοι κρινόμαστε από αυτά που μπορέσαμε και προσθέτει στη συνέχεια πως ο Σαββόπουλος: «Μπόρεσε το άπιαστο». Αναλυτικά η ανάρτησή του:
«Στο βιβλίο του λέει σε κάποιο σημείο “Ετσι κι αλλιώς, στο τέλος όλοι θα σε κρίνουν όχι απ’ αυτά που ξέρεις αλλά απ’ αυτά που μπόρεσες”. Μπόρεσε το άπιαστο. Λέω στις κόρες μου, δεν θα σας πιέσω τι να κάνετε στη ζωή σας, είναι δικός σας ο δρόμος, εγώ θέλω δύο χάρες να κάνετε στους εαυτούς σας. Να μάθετε να μιλάτε και να γράφετε σωστά την γλώσσα σας και να ακούσετε τα τραγούδια δέκα ανθρώπων για να μάθετε πώς να αισθάνεστε στην γλώσσα σας. Ένας από αυτούς είναι ο Διονύσης Σαββόπουλος».
Το δικό της αποχαιρετιστήριο μήνυμα έστειλε και η Ελευθερία Αρβανιτάκη με την οποία είχε συνεργαστεί πολλές φορές ο Διονύσης Σαββόπουλος. «Διονύση μου δεν μπορώ να το συνειδητοποιήσω, πονάει ο χαμός σου. Σε ευχαριστώ για το καλωσόρισμα, για την μαγεία που ζήσαμε, για όλα όσα μου έδωσες, για όλα όσα μου έμαθες. Αντίο ήρωά μου, αντίο μάγε της σκηνής, αντίο σπουδαίε δημιουργέ. Το έργο σου στα τιμαλφή του πολιτισμού μας και σίγουρα στα δικά μου τιμαλφή», έγραψε η Ελευθερία Αρβανιτάκη.
Ο συνθέτης και στιχουργός Γιώργος Θεοφάνους θέλησε να αποχαιρετήσει τον σπουδαίο τραγουδοποιό και συνθέτη δημοσιεύοντας στον προσωπικό του λογαριασμό στο Instagram ένα στιγμιότυπο, με τους δυο τους καθισμένους σε ένα σαλόνι, να καπνίζουν και να απολαμβάνουν τον καφέ τους.
«Ευχαριστώ δάσκαλε για τις πρώτες κουβέντες και συμβουλές, όταν με δέχτηκες στο σπίτι σου την άνοιξη του ’87. Οι ουρανοί απόψε φωνάζουν “ζήτω το ελληνικό τραγούδι”», έγραψε στη λεζάντα που συνόδευσε την ανάρτησή του.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη George Theofanous (@theofanousg)
Για τον θάνατο του εμβληματικού τραγουδοποιού, Διονύση Σαββόπουλου και τη συμβολή του στο ελληνικό τραγούδι, μίλησε το βράδυ της Τρίτης (21/10), η σπουδαία ποιήτρια και στιχουργός, Λίνα Νικολακοπούλου.
«Σίγουρα το γνωρίζουμε όλοι και το νιώθουμε όλοι και ειδικά η γενιά η δικιά μου, ότι ήταν ό,τι πιο καινούργιο, ό,τι πιο απροσποίητο ήρθε στο ελληνικό τραγούδι, με μια γραφή ολότελα δική του με μια στίχους που μας μέλανε από τις συμβάσεις του τι ήταν τα θέματα μέχρι εκείνη την ώρα του ελληνικού τραγούδια και πιστεύω και για το φοιτητικό κίνημα μια παντιέρα μεγάλη. Όλα του τα τραγούδια είναι ακριβά, δηλαδή φτιαγμένα σχεδόν με την προσοχή ενός χρυσοχόου, είχε την ιδιαίτερη, λοξή ματιά που λέω εγώ, που είναι απαραίτητη για να σπάνε τα στερεότυπα, άρα μιλούμε για μια ζωή γόνιμη, που μας έδινε συνεχώς και μας άνοιγε συνεχώς τα μάτια για να αντιλαμβανόμαστε και με άλλο τρόπο τα χρόνια μας, τη ζωή μας και τον τόπο μας», ανέφερε αρχικά μιλώντας στο Action 24.
«Ήταν χαριτωμένος άνθρωπος πολύ, προσεκτικός ακροατής, αυτό που του έλεγες δεν βιαζόταν να απαντήσει. Είχε ένα αριστοκρατικό φέρεσθαι αλλά την ίδια ώρα είχε και μια χάρη σχεδόν αριστοφανική, δηλαδή το χιούμορ του ήταν ορατό, τρυφερός πολύ και όχι, δεν θα έλεγα εύκολος. Έπρεπε να κερδίσεις, δηλαδή την εκτίμησή του», πρόσθεσε.
Το «αντίο» του κοινού
Φυσικά, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πλημμύρισαν από μηνύματα των ανθρώπων που τον λάτρεψαν, ο καθένας με τον δικό του τρόπο.
Ενδεικτικά, μερικά από αυτά:
