Οι βασικοί ευρωπαίοι εταίροι της Ουκρανίας ετοιμάζονται να διεκδικήσουν δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ από την Ευρωπαϊκή Ένωση, στο πλαίσιο του νέου προγράμματος «Διευκόλυνση Ασφάλειας για την Ευρώπη» (SAFE), με στόχο την κοινή αγορά όπλων τόσο για την υποστήριξη της Ουκρανίας όσο και για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας. Η Ελλάδα προχωρά σε αίτηση ύψους 1,2 δισ. ευρώ, όπως ανακοίνωσε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.
Στο παρά πέντε των αιτήσεων – Ενδιαφέρον από 20 και πλέον χώρες
Η Τρίτη είναι η καταληκτική ημερομηνία υποβολής αιτήσεων για το πρόγραμμα δανεισμού ύψους 150 δισ. ευρώ, που αποτελεί μέρος της στρατηγικής «ReArm Europe» της Κομισιόν. Ήδη, σύμφωνα με τον εκπρόσωπο Άμυνας της ΕΕ, Τόμας Ρενιέ, χώρες όπως το Βέλγιο, η Βουλγαρία, η Κύπρος, η Εσθονία, η Ισπανία, η Φινλανδία, η Ουγγαρία και η Λιθουανία έχουν δηλώσει επίσημο ενδιαφέρον. Η Τσεχία, η Λετονία και η Ελλάδα βρίσκονται σε διαδικασία υποβολής, με άλλες να αναμένονται έως τα μεσάνυχτα.
Το σχέδιο προσφέρει δάνεια με 45ετή αποπληρωμή και προκαταβολές έως 15%, ενώ η χρηματοδότηση θα προέλθει από κοινό δανεισμό της ΕΕ, αξιοποιώντας τη top-rated (AAA) πιστοληπτική της αξιολόγηση. Αυτό σημαίνει πως οι χώρες που συμμετέχουν εξασφαλίζουν πολύ καλύτερους όρους απ’ όσους θα πετύχαιναν μεμονωμένα.
Ποιοι συμμετέχουν, ποιοι όχι
Η Γαλλία, υπέρμαχος της ενίσχυσης της ευρωπαϊκής άμυνας, ετοιμάζει και αυτή αίτηση, παρά τα εσωτερικά δημοσιονομικά της βάρη. Αντιθέτως, η Γερμανία, η Σουηδία και οι Κάτω Χώρες φαίνεται ότι δεν θα συμμετάσχουν, κυρίως λόγω πολιτικών επιφυλάξεων και οικονομικής αυτάρκειας. Οι σκανδιναβικές χώρες εμφανίζονται γενικώς σκεπτικές απέναντι σε σχήματα κοινού δανεισμού.
Η Αυστρία και η Ιταλία, αν και φιλικές προς την Ουκρανία, φέρονται πιο διστακτικές, εξαιτίας των υψηλών επιπέδων χρέους τους και του κινδύνου να παραταθεί η ένταξή τους στη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος της ΕΕ.
Σύμφωνα με την Κομισιόν, το πρόγραμμα SAFE επιτρέπει όχι μόνο κοινές αγορές οπλισμού από την ΕΕ αλλά και προμήθειες απευθείας από την Ουκρανία, ενισχύοντας έτσι την αμυντική της βιομηχανία και την τεχνολογική της σύγκλιση με την Ευρώπη. Όπως ανέφερε Ουκρανός διπλωμάτης στο POLITICO, «τέτοιες προμήθειες μπορούν να ενισχύσουν την παραγωγή και την ενσωμάτωση της Ουκρανίας στην ευρωπαϊκή αγορά αμυντικής τεχνολογίας».
Η συγκυρία Τραμπ και η πίεση για δράση
Το σχέδιο αποκτά ιδιαίτερη σημασία μετά τα σαφή μηνύματα από την Ουάσιγκτον, και ειδικά από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, ότι δεν σκοπεύει να συνεχίσει τη χρηματοδότηση του πολέμου στην Ουκρανία με την ένταση των προηγούμενων ετών. Οι ευρωπαϊκές χώρες καλούνται πλέον να καλύψουν το κενό, ενισχύοντας τόσο τα εθνικά τους αποθέματα όσο και τη στήριξη στο Κίεβο.
Σε κοινή επιστολή τους προς τα κράτη-μέλη, οι Επίτροποι Άντριους Κουμπίλιους (Άμυνας) και Βάλντις Ντομπρόβσκις (Οικονομίας) κάλεσαν τους συμμάχους να συμμετάσχουν ενεργά:
«Προμήθειες για την Ουκρανία, με την Ουκρανία, εντός της Ουκρανίας, μπορούν να κάνουν τη διαφορά για τη συλλογική μας ασφάλεια».
Το ελληνικό αίτημα και η επόμενη ημέρα
Η Ελλάδα συγκαταλέγεται στις χώρες που βλέπουν το πρόγραμμα ως στρατηγική ευκαιρία. Το ποσό των 1,2 δισ. ευρώ που διεκδικεί η ελληνική πλευρά έχει στόχο την αναβάθμιση αποθεμάτων, την υποστήριξη της Ουκρανίας και την ενίσχυση της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας.
Αν και το τελικό ύψος των αιτήσεων θα ανακοινωθεί επισήμως την Τρίτη, οι Βρυξέλλες αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο να γίνουν δεκτές καθυστερημένες αιτήσεις, γεγονός που ενδέχεται να αυξήσει το συνολικό ποσό των διεκδικούμενων πόρων πέραν των 100 δισ. ευρώ.
Το στοίχημα, πλέον, δεν είναι μόνο η υποστήριξη της Ουκρανίας αλλά και η στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης στον τομέα της άμυνας — μια προτεραιότητα που, υπό την πίεση των γεωπολιτικών εξελίξεων, μετατρέπεται σε άμεση ανάγκη.
