Σήμερα, λίγοι σταματούν να αναρωτηθούν πώς το κινητό μάς οδηγεί ακριβώς στη σωστή στροφή ή πώς γνωρίζει το αυτοκίνητο πότε θα φτάσουμε στον προορισμό μας. Το GPS είναι πανταχού παρόν στην καθημερινότητά μας — από τους χάρτες και τις εφαρμογές διανομής φαγητού, μέχρι τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης και τη γεωργία ακριβείας. Κι όμως, αυτή η τεχνολογία ξεκίνησε σε εντελώς διαφορετικό πλαίσιο: ως στρατιωτικό εργαλείο του Ψυχρού Πολέμου.
Γέννηση μέσα από την ανάγκη του στρατού
Η ιδέα για την ανάπτυξη ενός παγκόσμιου συστήματος εντοπισμού τοποθεσίας ξεκίνησε τη δεκαετία του 1960 από τις ΗΠΑ. Η αφορμή δόθηκε όταν επιστήμονες παρατήρησαν τη συμπεριφορά του σήματος ενός σοβιετικού δορυφόρου Sputnik. Η αλλαγή στη συχνότητά του λόγω της κίνησης επέτρεψε τον υπολογισμό της θέσης του — και αντιστρόφως, τη θέση του παρατηρητή. Η παρατήρηση αυτή αποτέλεσε τη βάση για την ανάπτυξη του NAVSTAR GPS, του δορυφορικού συστήματος που σχεδίασε το αμερικανικό Υπουργείο Άμυνας.
Το GPS τέθηκε σε επιχειρησιακή λειτουργία το 1993, με 24 δορυφόρους σε τροχιά, ώστε να καλύπτεται κάθε σημείο της Γης ανά πάσα στιγμή. Ωστόσο, η χρήση του από πολίτες ήταν περιορισμένη και λιγότερο ακριβής λόγω ενός τεχνητού «θορύβου» που επέβαλε ο στρατός για λόγους ασφαλείας.
Η απελευθέρωση προς το κοινό
Το καθοριστικό σημείο ήρθε το 2000, όταν ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπιλ Κλίντον, ανακοίνωσε την άρση του περιορισμού στην ακρίβεια του GPS για μη στρατιωτική χρήση. Αυτό άνοιξε τον δρόμο για την πολιτική και εμπορική αξιοποίηση της τεχνολογίας, με αποτέλεσμα να ακολουθήσει πραγματική έκρηξη εφαρμογών.
Οι πρώτες συσκευές GPS πλοήγησης για οχήματα άρχισαν να διατίθενται ευρέως τη δεκαετία του 2000, ενώ η ενσωμάτωσή τους σε smartphones λίγο αργότερα κατέστησε τον εντοπισμό θέσης αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας.
Από την πλοήγηση στην καθημερινή ζωή
Σήμερα, το GPS δεν αφορά μόνο τη μετακίνηση. Εφαρμογές fitness, κοινωνικά δίκτυα, ταξιδιωτικές πλατφόρμες και υπηρεσίες logistics βασίζονται στον γεωεντοπισμό. Ο ακριβής εντοπισμός θέσης είναι κρίσιμος και για υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης, ενώ στη γεωργία επιτρέπει την ακρίβεια στη σπορά και την άρδευση.
Παράλληλα, αρκετές χώρες έχουν αναπτύξει τα δικά τους ανεξάρτητα συστήματα δορυφορικής πλοήγησης, όπως το Galileo της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το GLONASS της Ρωσίας και το BeiDou της Κίνας, ενισχύοντας τον ανταγωνισμό και τη σταθερότητα των υπηρεσιών.
Το μέλλον της πλοήγησης
Καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται, το GPS ενσωματώνεται σε συστήματα αυτόνομης οδήγησης, drones, έξυπνων πόλεων και διαχείρισης κρίσεων. Ταυτόχρονα, εγείρονται ερωτήματα για την προστασία της ιδιωτικότητας και τον βαθμό στον οποίο είμαστε διαρκώς «εντοπίσιμοι».
Από εργαλείο στρατηγικής σημασίας σε απαραίτητο βοήθημα καθημερινής ζωής, το GPS είναι μια από τις σπάνιες τεχνολογίες που άλλαξαν όχι μόνο τον τρόπο που μετακινούμαστε, αλλά και το πώς αντιλαμβανόμαστε τον χώρο γύρω μας.
