Η πολύπαθη Συρία βρέθηκε και πάλι στο επίκεντρο της διεθνούς ειδησεογραφίας, μετά τις αιματηρές συγκρούσεις μεταξύ Δρούζων και σουνιτών Βεδουίνων στον νότο. Οι κυβερνητικές (σουνιτικές) δυνάμεις προσπάθησαν να επιβάλουν την τάξη, σε περιοχές όμως που είχαν περάσει ήδη υπό τον έλεγχο των Δρούζων. Η ένταση κλιμακώθηκε όταν το Ισραήλ επενέβη στρατιωτικά, πλήττοντας στόχους ακόμη και στην καρδιά της Δαμασκού.
Η απάντηση των συριακών δυνάμεων ήταν υποτονική, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα νέο status quo. Μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα, το σκηνικό είχε μετατραπεί από μυστικές επαφές σε φανερό πόλεμο.
Οι μυστικές συνομιλίες και η “μεγάλη εικόνα”
Την ίδια ώρα, ήρθαν στο φως παρασκηνιακές συνομιλίες μεταξύ Ισραήλ και της κυβέρνησης Αλ Σάρα. Οι επαφές, που φαίνεται να πραγματοποιήθηκαν κυρίως στην Τουρκία, είχαν στόχο ένα σύμφωνο μη επίθεσης ή ακόμη και μια μερική ειρηνευτική συμφωνία, με τις ευλογίες της κυβέρνησης Τραμπ.
Κορυφαίοι Ισραηλινοί αξιωματούχοι όπως ο Ρον Ντέρμερ, ο Τζάτσι Χανέγκμπι και ο επικεφαλής της Μοσάντ Ντέιβιντ Μπαρνέα συμμετείχαν, υπό την αιγίδα του Τομ Μπάρακ, ειδικού απεσταλμένου των ΗΠΑ.
Η προσδοκία ήταν ότι η Συρία του Αχμεντ αλ Σάρα θα μπορούσε να ενταχθεί, αργά ή γρήγορα, στις Συμφωνίες του Αβραάμ, όπως είχαν κάνει χώρες όπως τα ΗΑΕ, το Μπαχρέιν, το Μαρόκο και το Σουδάν.
Από τις ελπίδες στην κλιμάκωση
Όμως, οι ελπίδες συνεργασίας Ισραήλ–Συρίας φάνηκαν πρόωρες. Οι βομβαρδισμοί στη Δαμασκό απομάκρυναν κάθε ενδεχόμενο επίσημης προσέγγισης. «Οι επιθέσεις φανερώνουν πόσο εύθραυστη είναι η κατάσταση», σχολίασε ο Πάτρικ Κίνγκσλεϊ στους New York Times.
Ο Μπεν Κάσπιτ του Al-Monitor πρόσθεσε: «Οι βίαιες συγκρούσεις και η ισραηλινή επίθεση απομακρύνουν το ενδεχόμενο συμφωνίας ασφαλείας». Την ίδια στιγμή, ο ΥΠΕΞ Ισραήλ, Ισραέλ Κατς, ταξίδευε στην Ουάσιγκτον για κρίσιμες συναντήσεις με κορυφαίους υπουργούς της διοίκησης Τραμπ, όπως ο Πιτ Χέγκσεθ.
Μια μικρή σπίθα, ένα μεγάλο ξέσπασμα
Το ξέσπασμα ξεκίνησε από ένα περιστατικό μικρής σημασίας: την επίθεση Βεδουίνων σε Δρούζο οδηγό φορτηγού. Κι όμως, μέσα σε λίγες ώρες, το συμβάν αυτό εξελίχθηκε σε ευρείας κλίμακας σύρραξη.
Η ιστορία μοιάζει γνώριμη: κι αν μια απλή αψιμαχία σε μια γωνιά του νότου μπορεί να πυροδοτήσει αλυσιδωτές γεωπολιτικές εξελίξεις, τότε ποιος μπορεί να αποκλείσει ένα νέο ντόμινο αποσταθεροποίησης, τύπου Αραβικής Άνοιξης;
Συρία μετά τον Άσαντ: ένα πολυπολικό πεδίο μάχης
Μετά την πτώση του Μπασάρ αλ Άσαντ, στην εξουσία βρέθηκε ο Αχμεντ αλ Σάρα, μια πιο δυτικόφιλη αλλά εύθραυστη ηγεσία. Το βόρειοανατολικό τμήμα ελέγχεται ακόμη από τους Κούρδους SDF, το βορειοδυτικό από δυνάμεις που στηρίζει η Τουρκία, ενώ πλέον οι Δρούζοι σταθεροποιούν την παρουσία τους στον νότο, με ανεκτικότητα από τον αλ Σάρα και σιωπηρή υποστήριξη του Ισραήλ.
Οι Υψίπεδες του Γκολάν συνεχίζουν να αποτελούν το μεγάλο αγκάθι, ενώ οι ισορροπίες αλλάζουν καθημερινά, σε ένα τοπίο όπου κάθε πλευρά προσπαθεί να εδραιώσει ερείσματα μέσω έμμεσων επεμβάσεων και proxy συμμαχιών.
Η ασταθής ισορροπία και το ρολόι της ανάφλεξης
Σε αυτό το νέο πολυπολικό πλαίσιο εξουσίας, η Μέση Ανατολή θυμίζει καζάνι που βράζει, με τη Συρία στο επίκεντρο. Το ερώτημα δεν είναι αν θα υπάρξει νέα ανάφλεξη, αλλά πότε.
Υπάρχουν δυνάμεις που επιδιώκουν μια αδύναμη και διασπασμένη Συρία – γιατί αυτό εξυπηρετεί τακτικά συμφέροντα. Ωστόσο, η διαρκής αστάθεια συνεπάγεται μακροπρόθεσμους κινδύνους που απειλούν να επηρεάσουν ολόκληρη την περιοχή.
Το πεδίο μάχης της Συρίας δεν είναι πια μόνο πεδίο τοπικών συγκρούσεων, αλλά ζωντανό εργαστήριο γεωπολιτικών αναμετρήσεων που δοκιμάζουν τις αντοχές της διεθνούς ισορροπίας. Και η σπίθα… μπορεί να ανάψει ανά πάσα στιγμή.
