Σπύρος Καλογήρου: Ο «κακός» που αγαπήθηκε όσο λίγοι

«Είναι πολλά τα λεφτά, Άρη…» — με τη φράση αυτή, μια και μόνο ατάκα, ο Σπύρος Καλογήρου μπήκε για πάντα στο πάνθεον των πιο χαρακτηριστικών μορφών του ελληνικού κινηματογράφου. Και όμως, η κινηματογραφική εικόνα του «κακού» δεν ήταν παρά ένας ρόλος· στη ζωή του υπήρξε ένας γλυκός, τρυφερός, βαθιά καλλιεργημένος άνθρωπος, συνοδοιπόρος της ηθοποιού Ευαγγελίας Σαμιωτάκη και διαχρονικός υπηρέτης του ελληνικού θεάτρου.

Σαν σήμερα, στις 27 Ιουνίου 2009, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 87 ετών, αφήνοντας πίσω του μια σπάνια παρακαταθήκη θεατρικών και κινηματογραφικών ρόλων, που ξεπερνούν σε αριθμό τις 250 συμμετοχές.

Από την Κυψέλη στη Δραματική Σχολή

Ο Σπύρος Καλογήρου γεννήθηκε στην Αθήνα, στην Κυψέλη, στις 3 Νοεμβρίου 1922. Στα νεανικά του χρόνια εργάστηκε ως φωτογράφος, ενώ το πρώτο του φλερτ με το θέατρο ήταν ερασιτεχνικό. Η καθοριστική στροφή ήρθε όταν ένας σκηνοθέτης τον παρότρυνε να φοιτήσει στη Δραματική Σχολή του Ελληνικού Ωδείου. Από εκεί ξεκίνησε μια πορεία γεμάτη πάθος και συνέπεια, που έμελλε να τον καταξιώσει ως διαχρονικό σύμβολο της ερμηνείας.

Το θεατρικό του ντεμπούτο έγινε το 1955 στον “Ερωτόκριτο”, με τον θίασο του Νίκου Χατζίσκου. Η καλλιτεχνική του ταυτότητα, όμως, σφυρηλατήθηκε μέσα από την ένταξή του στο Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν το 1960. Εκεί συμμετείχε σε εμβληματικές παραστάσεις, όπως οι “Όρνιθες” και οι “Πέρσες”, εντός και εκτός συνόρων. Συνεργάστηκε με θιάσους κορυφαίων σκηνοθετών: Ροντήρης, Μινωτής, Κατράκης, Μυράτ, Λαμπέτη, Κατερίνα.

Πιστός στο σανίδι, θρύλος στη μεγάλη οθόνη

Ο Καλογήρου δεν αποχώρησε ποτέ από το θέατρο. Στα χρόνια του ’80, μαζί με τη σύζυγό του Ευαγγελία Σαμιωτάκη, δημιούργησαν προσωπικούς θιάσους, περιοδεύοντας σε όλη την Ελλάδα. Έπαιξε σε όλα τα είδη θεάτρου — από τον Ιονέσκο έως την επιθεώρηση, από τον Τσέχωφ έως τον Διαλεγμένο. Από τις τελευταίες του επιτυχίες στη σκηνή ήταν ο ρόλος του Λουκά στο «Λόγω Φάτσας», καθώς και ο Μπάρμπα-Γιώργος στο «Καραγκιόζης – Ντριμ» του Θύμιου Καρακατσάνη.

Στον κινηματογράφο έκανε την πρώτη του εμφάνιση το 1955, με τον «Αγαπητικό της βοσκοπούλας». Ακολούθησαν πάνω από 60 ταινίες, μεταξύ αυτών οι: Η Αθήνα τη νύχτα, Λόλα, Η δασκάλα με τα ξανθά μαλλιά, Η νεράιδα και το παλικάρι, Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο, Κατάχρηση εξουσίας. Η φράση του «Είναι πολλά τα λεφτά, Άρη», στην ταινία «Λόλα» (1964), έγραψε ιστορία.

Βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για την ερμηνεία του στην ταινία «Τζίμης ο Τίγρης» (1966) του Παντελή Βούλγαρη, ενώ το 1971 έλαβε τον Αργυρό Απόλλωνα για τον ρόλο του στο «Κατάχρηση Εξουσίας».

Ο άνθρωπος πίσω από τη φωνή

Πίσω από τη βραχνή φωνή και το σκληρό βλέμμα, κρυβόταν ένας άνθρωπος ευαίσθητος και στοργικός. Ο Καλογήρου δεν ταυτίστηκε ποτέ με τους ρόλους του — αντίθετα, στη ζωή του ήταν υπερπροστατευτικός πατέρας, αφοσιωμένος σύζυγος και χαμηλών τόνων επαγγελματίας. Το 1952 παντρεύτηκε την Ευαγγελία Σαμιωτάκη, με την οποία απέκτησε έναν γιο. Το ζευγάρι υπήρξε αχώριστο επί πέντε δεκαετίες, τόσο στη σκηνή όσο και στη ζωή.

Εμφανίστηκε και στην τηλεόραση, με συμμετοχές σε σειρές όπως οι «Το μινόρε μιας καρδιάς», «Το δις εξαμαρτείν», «Εκείνες κι εγώ», «Και οι παντρεμένοι έχουν ψυχή» και «Η νταντά». Έκανε επίσης και πολλές βιντεοταινίες, ιδίως στα τέλη της δεκαετίας του ’80.

Η αυλαία έπεσε, η φωνή του μένει

Ο Σπύρος Καλογήρου πέθανε στις 27 Ιουνίου 2009, σε ηλικία 87 ετών. Ένας άνθρωπος – ρόλος, ένας αθόρυβος στυλοβάτης του ελληνικού θεάτρου και ένας χαρακτήρας που έκανε τον «κακό» να γίνει αγαπητός, σχεδόν λατρεμένος.

Σήμερα, 16 χρόνια μετά τον θάνατό του, η φωνή του συνεχίζει να συγκλονίζει, να εμπνέει, να διασώζει μια ολόκληρη εποχή ηθοποιών που δεν υποκρίνονταν, αλλά ήταν. Ο Καλογήρου δεν έπαιζε ρόλους — τους κουβαλούσε επάνω του.