Πενήντα τέσσερα χρόνια μετά τον ερχομό στα πολιτικά πράγματα της χώρας η Συρία εχθές γιόρτασε μια ιδιαίτερη επέτειο. Συμπληρωθήκαν δώδεκα μήνες από τη στιγμή που τον Δεκέμβρη του 2024 οι δυνάμεις του Άχμεντ Αλ Σαράα κατάφεραν την ανατροπή του Μπασάρ Αλ Άσαντ. Από τις 27 Νοεμβρίου του 24, οπότε και ξεκίνησαν οι μάχες, χρειάστηκαν μόλις έξι μέρες για να πέσει το Χαλέπι κι από εκεί κι έπειτα σε μόλις τρεις ημέρες, η Δαμασκός αποτελούσε παρελθόν για τις δυνάμεις του καθεστώτος.
Η οικογένεια Άσαντ διατήρησε την εξουσία για συνολικά πενήντα τρία έτη. Το 1971 μετά από πραξικόπημα ο Χάφεζ Αλ Άσαντ αναλαμβάνει τη διακυβέρνηση υποστηριζόμενος από το κόμμα του Μπαθ, δηλαδή του Αραβικού Σοσιαλιστικού κόμματος του οποίου ο ίδιος, ήταν τότε περιφερειακός
γραμματέας.
Η περίοδος διακυβέρνησης του χαρακτηρίστηκε από προσπάθειες να ενώσει τον Αραβικό κόσμο – ειδικά στη μετά Νάσερ εποχή της Αιγύπτου – αλλά κυρίως από την καταστολή που επιχειρήθηκε επί των ημερών για την εξάλειψη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και των ισλαμιστικών κινημάτων εντός της Συρίας. Η βία την οποία άσκησε εκείνη την εποχή έμεινε στην ιστορία της χώρας ως παράδειγμα ακραίας μορφής κρατικής καταστολής και μάλιστα οι ιστορίες για την ισοπέδωση της πόλης Χάμα όπου μέλη των ισλαμιστικών κινημάτων θάφτηκαν κάτω από τα ερείπια αναφέρονται ακόμα και σήμερα επιχειρώντας να θυμίσουν το τρομακτικό παρελθόν των Άσαντ.
Ο ερχομός του υιού Μπασάρ Αλ Άσαντ στα πολιτικά πράγματα ως διαδόχου αν και ξένισε σε πρώτη φάση την κοινωνία της χώρας, δημιούργησε προσδοκίες όταν στο δεύτερο μισό του 2000 (της χρονιάς που διαδέχθηκε τον πατέρα του) μίλησε για μεταρρυθμίσεις και εκδημοκρατισμό.
Οι μεταρρυθμίσεις του Μπασάρ
Ένα χρόνο αργότερα από τότε επισκέφθηκα τη Δαμασκό και στη διάρκεια των γυρισμάτων ενός ντοκιμαντέρ, συνάντησα αξιωματούχους τους καθεστώτος αλλά και απλούς πολίτες. Ανάμεσα σε αυτούς που βοηθούσαν να κατανοήσω τα δεδομένα της περιοχής και να χτίσω το ρεπορτάζ ήταν ο ακαδημαϊκός
(στο Πανεπιστήμιο της Δαμασκού εκείνη την περίοδο) Τζόσουα Λάντες και η φίλη και συνάδελφος στο BBC (τότε και σήμερα) Λίνα Σίντζαμπ. Θυμάμαι και οι δύο να μου περιγράφουν τις πολλά υποσχόμενες τοποθετήσεις περί εκδημοκρατισμού του Μπασάρ Αλ Άσαντ, οι οποίες θα κρινόντουσαν από τις
μελλοντικές του ενέργειες ωστόσο με κάποιο τρόπο θα έπρεπε να αποσπάσουμε ένα δείγμα γραφής και προθέσεων του προέδρου της Συρίας.
Την ιδέα την έριξε ένας φίλος διπλωμάτης. Ήταν απλή μεν αλλά εφόσον το καθεστώς ενέδιδε, οι δηλώσεις του Άσαντ και οι ελπίδες του λαού της χώρας, θα ήταν βάσιμες.
Έτσι λοιπόν ζητήσαμε άδεια για να μπούμε στη φυλακή με τους πολιτικούς κρατούμενους, να βιντεοσκοπήσουμε και να συνομιλήσουμε μαζί τους. Έγραψα το αίτημα, το έδωσα στη Λίνα για να το μεταφράσει στα αραβικά και να το περάσει με φαξ στην αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου εσωτερικών. “Δεν χρειάζεται να περιμένουμε για να μάθουμε την απάντηση, μπορούμε να χτίσουμε το πρόγραμμα των υπολοίπων ημερών σαν να έχουμε εισπράξει ήδη το όχι, το οποίο είναι δεδομένο” μου είπε η Λίνα αφού έστειλε το αίτημα.
Τρεις ημέρες αργότερα στις 6:30 το πρωί χτύπησε το τηλέφωνο μου. Ήταν η Λίνα που μόλις την είχαν πάρει τηλέφωνο από το γραφείο του Υπουργού για να την ενημερώσουν πως πήραμε την άδεια. Θα μπαίναμε στη φυλακή την ίδια μέρα, στις 11:00 κι έπρεπε να ξεκινήσουμε αμέσως.
Πολιτικοί κρατούμενοι
Το ταξίδι για να φτάσουμε εκεί διήρκησε περίπου τρεις ώρες. Η Λίνα είχε ενθουσιαστεί και η τοποθεσία
ήταν όντως η φυλακή των πολιτικών κρατουμένων. “Ίσως κάτι να αλλάζει” μονολογούσε στο αυτοκίνητο
καθώς πλησιάζαμε στο κτήριο που βρισκόταν καταμεσής της ερήμου, κάποιες εκατοντάδες χιλιόμετρα
βορείως της Δαμασκού. Κατεβήκαμε από το αυτοκίνητο και περπατήσαμε μέχρι την πύλη των φυλακών. Ο διευθυντής βγήκε να μας προϋπαντήσει και μαζί εισήλθαμε στο κτήριο. Ήμασταν το πρώτο τηλεοπτικό συνεργείο που εδώ και δεκαετίες, που έμπαινε στο χώρο αυτόν. Περνώντας το κατώφλι των φυλακών δύο δεσμοφύλακες τοποθετήθηκαν ένας από τη δεξιά κι ένας από την αριστερή πλευρά της Λίνας.
Δίπλα σε εμένα βρισκόταν διαρκώς ο διευθυντής. Περάσαμε δύο πόρτες κι αφού διασχίσαμε δύο προθαλάμους, άνοιξε μια τρίτη ψηλή σιδερένια πόρτα τεραστίων διαστάσεων και μπήκαμε στην αίθουσα με τα κελιά. Οι κρατούμενοι είχαν παραταχθεί μπροστά από τα κελιά τους, κρατούσαν φωτογραφίες του Μπασάρ Αλ Άσαντ, σημαίες της Συρίας και φώναζαν συνθήματα στα αραβικά που δεν καταλάβαινα τι έλεγαν. Κάποιοι άπλωναν τα χέρια για να με χαιρετίσουν, κάποιοι άλλοι επιχειρούσαν να πλησιάσουν τη Λίνα αλλά οι δεσμοφύλακες δεν τους άφηναν. Με την άκρη του ματιού έπιασα τη Λίνα να προσπαθήσει να συγκρατηθεί από το να γελάσει. Έσκυψα προς το μέρος της και ρώτησα τι φωνάζουν οι φυλακισμένοι. “Μπασάρ για σένα θα δώσουμε το αίμα και τη ζωή μας” μου μετέφρασε και τότε έβαλα εγώ τα γέλια. “Μας δουλεύουν κανονικά και δίχως καν να κρατάνε τα προσχήματα” συνέχισε η Λίνα.
Ρώτησα τον διευθυντή αν σε αυτό το τμήμα της φυλακής βρίσκονταν οι πολιτικοί κρατούμενοι. “Βεβαίως” μου απάντησε και μου είπε πως εφόσον ήθελα μπορούσα να τους μιλήσω. Αμέσως μετά έφεραν μπροστά μου δύο φυλακισμένους που διάλεξαν οι δεσμοφύλακες και ασχέτως τι ρωτούσα εγώ, οι απαντήσεις αφορούσαν την ποιότητα ζωής στη φυλακή και πόσο καλά συμπεριφερόταν το καθεστώς σε αυτούς. Λίγη ώρα αργότερα η Λίνα κατάφερε να αποκοπεί για λίγο από τους συνοδούς της και συνομίλησε ελάχιστα με κάποιους κρατούμενους. Επιστρέφοντας σε εμένα, έσκυψε και μου είπε πως όλοι τους ήταν ποινικοί κρατούμενοι. Τους έφεραν στη φυλακή το προηγούμενο βράδυ και είχαν μεταφέρει αλλού τους
αντιφρονούντες. Για το υπόλοιπο της παραμονής μας στο χώρο των φυλακών, αφεθήκαμε να απολαμβάνουμε την παράσταση που το καθεστώς είχε ετοιμάσει για εμάς. Ευχαριστήσαμε λίγες ώρες αργότερα και πήραμε το δρόμο της επιστροφής.
Πίσω στη Δαμασκό ο Τζόσουα, ανέμενε εναγωνίως νέα κι εντυπώσεις από την παγκόσμια αποκλειστικότητα μας. Όταν συναντηθήκαμε του περιγράψαμε την κωμωδία την οποία είχαμε βιντεοσκοπήσει και ήδη από τότε είχαμε καταλήξει στο συμπέρασμα πως οι μεταρρυθμίσεις θα ήταν
αντίστοιχες της παράστασης που παρακολουθήσαμε.
Ο ξενιτεμός κι η επιστροφή
Δέκα χρόνια αργότερα ο Τζόσουα θα εγκατέλειπε τη Συρία για την Αμερική. Ο πόλεμος και οι περιορισμοί των ελευθεριών, οδηγούσαν στο μονόδρομο της ξενιτιάς . Μερικά χρόνια αργότερα, τον δρόμο της αναγκαστικής φυγής θα έπαιρνε και η Λίνα. Οι ανταποκρίσεις της, είχαν ενοχλήσει το παλάτι του Άσαντ. Της δόθηκε προθεσμία λίγων εικοσιτετραώρων για να φύγει από τη χώρα αλλιώς … Η Λίνα έφυγε για το Λονδίνο αρχικά και αργότερα μετακόμισε στη Βηρυτό από όπου συνέχισε τι ανταποκρίσεις της για τη Συρία. Επέστρεψε στη Δαμασκό στις 9 Δεκεμβρίου του προηγούμενου έτους. Μια μόλις ημέρα μετά την πτώση του Άσαντ. Της είχα μιλήσει δύο μέρες μετά. Ήταν χαρούμενη, ενθουσιασμένη και προβληματισμένη. Χαρούμενη γιατί επέστρεψε. Ενθουσιασμένη γιατί όσοι είχαν διώξει την ίδια κι άλλους πολλούς από τη χώρα ή είχαν σκοτώσει χιλιάδες συμπολίτες της, δεν ήταν πλέον στην εξουσία.
Προβληματισμένη γιατί αυτό που ερχόταν ήταν αβέβαιο και ύποπτο.
Σε όλη τη διάρκεια αυτού του έτους. παρακολουθώ καθημερινά τις ανταποκρίσεις της Εξακολουθεί να μεταδίδει δίχως φίλτρα και φτιασιδώματα στις ειδήσεις κι αυτό θέλει πολύ θάρρος όταν το περιβάλλον δεν είναι φιλικό προς την αντικειμενικότητα.
Τη χθεσινή επέτειο της πτώσης του Άσαντ βρέθηκε στο Χαλέπι από όπου περιέγραψε την κατάσταση ως εξής : “Χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώνονται στους δρόμους του Χαλεπίου, της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης της Συρίας, στην πλατεία Saadallah al-Jabiri, όπου γιόρτασαν την πτώση του Άσαντ πέρυσι. Είναι μια μέρα που οι Σύριοι συγκεντρώνονται στο εσωτερικό και στο εξωτερικό για να γιορτάσουν, είτε συμφωνούν με τον al-Sharaa είτε αντιτίθενται σε αυτόν.
Σχεδόν όλοι νιώθουν ότι ένα βάρος φεύγει από το στήθος τους και είναι μια στιγμή που αξίζει να γιορτάσουν μετά από 50 χρόνια δικτατορίας από την οικογένεια Άσαντ, τα οποία ήταν γεμάτα φόβο και καταπίεση και πλέον έχουν περάσει.
Μια νέα εποχή έχει ξεκινήσει και πολλοί αισθάνονται δεσμευμένοι να βοηθήσουν αυτή τη χώρα να σταθεί ξανά στα πόδια της. Αλλά τα χρήματα που χρειάζονται για την ανοικοδόμηση της χώρας δεν έχουν έρθει ακόμα. Η κυβέρνηση έχει επικριθεί για αναποτελεσματικότητα και για διορισμούς σε βασικές θέσεις με βάση τον νεποτισμό και όχι τα προσόντα. Αλλά η κοινωνία είναι ειλικρινής και οι άνθρωποι μαθαίνουν πώς να
ασκούν πολιτική και να βοηθούν στην ανοικοδόμηση της χώρας.
Ωστόσο, ορισμένες μειονότητες είναι φοβισμένες, όπως και ορισμένοι κοσμικοί Σύριοι μεταξύ της σουνιτικής πλειοψηφίας. Θεωρούν αυτήν την κυβέρνηση ως ισλαμιστική, με πολλούς να προσπαθούν να επιβάλουν μια σκληρή γραμμή”.
Η τελευταία φράση του κειμένου, απηχεί το κλίμα, τη ρευστότητα και την καχυποψία που υπάρχει στη χώρα. Η αλλαγή σελίδας στη διακυβέρνηση της Συρίας προκάλεσε αισθήματα αισιοδοξίας και ελπίδας όμως το τζιχαντιστικό παρελθόν του σημερινού προέδρου δεν αφήνει περιθώρια εφησυχασμού. Την ίδια στιγμή το Ισραήλ έχει εισβάλει ακόμα βαθύτερα στη Συρία, καταλαμβάνοντας 400 τετραγωνικά χιλιόμετρα στο νότο της χώρας. Στο εσωτερικό μετά τις επιθέσεις κατά χριστιανών και Αλαουιτών τους πρώτους μήνες της ανάληψης της εξουσίας από τον Σαράα, πληροφορίες κάνουν λόγο για επανασύσταση ένοπλων ομάδων από όσους έμειναν “ορφανοί” και αναζητούν ασφαλιστικές δικλείδες και ρόλο στη διαμορφούμενη επόμενη μέρα.
Η χθεσινή μέρα στη Συρία, ήταν μέρα γιορτής. Η επέτειος για το τέλος μιας εποχής και το πέρασμα σε μια άλλη.
Οι επέτειοι όμως είναι μια στιγμή στο χρόνο. Το αν η γιορτή θα αποκτήσει μόνιμο χαρακτήρα σε μια χώρα που βίωσε για περισσότερο από μια δεκαετία έναν από τους πιο σκληρούς εμφυλίους, δυστυχώς δεν έχει ακόμη απαντηθεί.
Διαβάστε επίσης:
Δούκας για νίκη Κουτσολάμπρου: Τα αποτελέσματα της ένωσης των δυνάμεων…
Παρέμβαση Αβραμόπουλου για μπλόκα: «Οι αγρότες δεν είναι αντίπαλοι»
Όρμπαν: Η Τουρκία εγγυάται τη ροή ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ουγγαρία
