Η αξία ενός έργου τέχνης κρίνεται στο σύνολο του λένε οι εικαστικοί, εννοώντας ότι δεν μπορείς να αποκόψεις ένα μόνο κομμάτι ενός πίνακα ή μία μόνο φράση ενός έργου και να έχεις την βεβαιότητα μετά ότι έχεις και την απάντηση στο θεμελιακό ερώτημα: τι ήθελε να δείξει ο καλλιτέχνης.
Το ίδιο ισχύει φυσικά και για τα βιβλία. Σκεφτείτε πως εάν εξετάζαμε αποσπασματικά ένα από τα μεγαλύτερα έργα της διεθνούς εργογραφίας, σήμερα θα πιστεύαμε πως δεν ήταν η καταγραφή των αντιθέσεων μιας ολόκληρης εποχής και της αγωνίας για την διεκδίκηση μίας καλύτερης ζωής αλλά απλά μια ερωτική ιστορία.
Θα πιστεύαμε ότι ο Βίκτωρ Ουγκώ στους Άθλιους γράφει για έναν φτωχό που έγινε πλούσιος δήμαρχος και για την κόρη του που ερωτεύτηκε έναν επαναστάτη. Ο Βίκτωρ Ουγκώ όμως γράφει για την φτώχεια, τη δυστυχία και την έλλειψη δικαιοσύνης και δημοκρατίας στην Γαλλία, που ήταν το υπόβαθρο της σημαντικότερου κοινωνικού μετασχηματισμού που συνέβη ποτέ στον δυτικό κόσμο. Γράφει για την Γαλλική Επανάσταση.
Βεβαίως ο Αλέξης Τσίπρας δεν είναι ο Βίκτωρ Ουγκό, αλλά η Ιθάκη είναι ένα βιβλίο.
Ο στρατός των ατάκτων
Ένα βιβλίο που ναι, γράφει για έναν στρατό ατάκτων που εφόρμησε προς το όνειρο. Για έναν στρατό ατάκτων που μέσα σε δυο χρόνια και άλλα τρία μετά κλήθηκε να φέρει εις πέρας το μεγαλύτερο στοίχημα που είχε να αντιμετωπίσει το διεθνές οικονομικό σύστημα μετά το 1929 και το κραχ του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης.
Κυρίως δε, απέναντι σε ένα σύστημα το οποίο αποδεικνύεται πως κινήθηκε τυχοδιωκτικά σε λάθος κατεύθυνση. Τα οικονομικά στοιχεία της Γερμανίας σήμερα είναι αποκαλυπτικά για την πολιτική Σόϊμπλε – Μέρκελ και των προθύμων Ευρωπαίων.
Γράφει για έναν στρατό που είχε λοχαγούς που δεν είχαν ενιαία προσέγγιση. Αλλά γιατί αυτό να αποτελεί πρόβλημα για τον στρατηγό και όχι για τους λοχαγούς; Και στο κάτω κάτω, γιατί οι κινήσεις των λοχαγών να μην εντάσσονταν στο πλαίσιο μιας διαπραγμάτευσης που απαιτούσε πολύπλευρη και πολυμέτωπη στρατηγική· αμυντική και επιθετική.
Ο ΣΥΡΙΖΑ, ουδέποτε ισχυρίστηκε πως ήταν ένας πολιτικός φορέας που είχε ενιαία άποψη και ουδείς εκ των συμμετεχόντων σε εκείνη την κυβέρνηση δεν ισχυρίστηκε ότι έκανε του κεφαλιού του. Το αντίθετο μάλιστα. Όλοι συνομολογούσαν ότι ακολουθούσαν την γραμμή της κυβέρνησης που -για να μην το ξεχνάμε κι αυτό- στο τέλος πέτυχε.
Πέτυχε για την ακρίβεια σε 3 χρόνια, αυτό που οι προηγούμενες κυβερνήσεις δεν πέτυχαν σε 4. Να βγάλουν τη χώρα από την αυστηρή εποπτεία και από τα μνημόνια.
Αυτό σημαίνει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ του 2015 ήταν μπα΄τε σκύλοι αλέστε ή ότι άρθηκε στο ύψος των περιστάσεων;
Ρήξη ή διαπραγμάτευση;
Πράγματι, ο Αλέξης Τσίπρας δεν φείδεται χαρακτηρισμών για τους συνεργάτες του. Χαρακτηρισμούς που αφορούν τον καθένα ξεχωριστά και την κάθε εποχή ξεχωριστά.
Λέει για παράδειγμα πως είχε αναρωτηθεί εάν ο Παναγιώτης Λαφαζάνης πατά στην πραγματικότητα. Η θέση Λαφαζάνη για την έξοδο από το ευρώ και την ευρωζώνη, είναι μία πρόταση που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ανεδαφική, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί παράτολμη και σίγουρα ήταν μειοψηφούσα εντός του ΣΥΡΙΖΑ, εντός της ελληνικής κοινωνίας και κυρίως στερούνταν βασικών προϋποθέσεων υλοποίησης. Οι συζητήσεις με τον Πούτιν που περιγράφονται στο βιβλίο, όπως και η εξέλιξη των πραγμάτων δείχνουν πως πράγματι η πρόταση Λαφαζάνη και της «Αριστερής Πλατφόρμας» ήταν καταδικασμένη.
Το πολιτικό αφήγημα της εποχής υποστήριζε ότι έπρεπε να ζητήσουμε βοήθεια από την Ρωσία. Την οποία όμως εκείνη δεν ήθελε ή δεν μπορούσε να προσφέρει. Αντίθετα ήταν οι ΗΠΑ που έτειναν χείρα φιλίας. Προειδοποίησαν για την ενδεχόμενη ρήξη στην 17ωρη διαπραγμάτευση και συνέστησαν ψυχραιμία προκειμένου να μην φύγει η χώρα από την ευρωζώνη.
Εάν ο ΣΥΡΙΖΑ ή και ο Τσίπρας προσωπικά ήθελε την έξοδο όπως ισχυρίζονται όλοι, τότε γιατί δεν τα ‘σπασε στην διαπραγμάτευση; Το επιχείρημα λοιπόν αυτό καταρρίπτεται εκ των πραγμάτων και εκ του αποτελέσματος. Αλλά πάλι, γιατί αυτή η επιλογή θέτει τον Τσίπρα και την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ σε θέση απολογούμενου και δεν απολογούνται όλοι εκείνοι που επιθυμούσαν και μεθόδευαν την έξοδο της χώρας από την ευρωζώνη; Εντός και εκτός των συνόρων, είτε γνώριζαν, είτε παραπλανήθηκαν.
Εκτός εάν κάποιος μπορεί να υποστηρίξει πως ο Μπαράκ Ομπάμα δεν ήξερε τι του γινόταν.
Εάν λοιπόν δεν κατανοεί κάποιος πως εκείνο το εξάμηνο, μία μικρή χώρα βρέθηκε σχεδόν μόνη της, από επιλογές και παραλείψεις δικές της – διαχρονικές που λέμε προσφάτως-, καθημαγμένη οικονομικά και κοινωνικά απέναντι σε ένα σύστημα που έπαιζε τα ρέστα του και με μία λάθος πολιτική που τα αποτελέσματα της τα βλέπουμε τώρα, τότε σίγουρα διαβάζουμε άλλο βιβλίο ή ζούσαμε σε άλλη χώρα τα τελευταία 50 χρόνια.
Τα εσωκομματικά
Ο Αλέξης Τσίπρας γράφει για τα άδυτα των κομματικών διεργασιών και των πολιτικών συσχετισμών εντός του ΣΥΡΙΖΑ και το κάνει σε κάποιον βαθμό ανοιχτά. Το κάνει μάλιστα αιτιολογώντας και τις αποφάσεις του αλλά και δηλώνοντας την αδυναμία του να υπερβεί τις διαφωνίες. Η αδυναμία στην πολιτική είναι μία σοβαρή παραδοχή.
Φυσικά δεν παραδέχεται ότι έχει κάνει λάθος. Αυτό θα ήταν εύκολο και επιφανειακό. Η εσωτερική πάλη στον ΣΥΡΙΖΑ για την μορφή και το είδος του κόμματος ήταν μία ιδεολογική πάλη που είχε ξεκινήσει από το τη διάλυση του ενιαίου Συνασπισμού στις αρχές της δεκαετίας του 1990 όταν και αποχώρησε το ΚΚΕ από το σχήμα. Πιθανόν αυτός να ήταν και ο λόγος της αποχώρησης του στην πραγματικότητα.
Γράφει για την αντίθεσή του με τον Μανώλη Γλέζο στο συνέδριο του 2013 και την ενοποίηση του ΣΥΡΙΖΑ. Κάνει κριτική στην “Ομπρέλα” που κράτησε το κόμμα πίσω από τις αναγκαίες αλλαγές. Έχουν γραφεί χιλιάδες σελίδες και εκατοντάδες βιβλία για το πως συγκροτήθηκαν και το πως διαλύθηκαν πολιτικά κόμματα και σχηματισμοί και μέτωπα.
Αυτές οι περιγραφές και αυτά τα στοιχεία είναι πολύτιμα εργαλεία απολογισμού και αποτελούν πλούτο για την πολιτική ιστορία και την Αριστερά.
Πολιτική (αν-)ωριμότητα
Με τον ΣΥΡΙΖΑ του 2015, του 2012, του 2023 ή ακόμα και του σήμερα μπορεί κάποιος να διαφωνεί στο σύνολο ή επι μέρους. Μπορεί ακόμα να μην θεωρεί πως ο Αλέξης Τσίπρας είναι μία από τις σημαντικότερες πολιτικές προσωπικότητες της μεταπολίτευσης. Μπορεί να θεωρεί πως υπήρξε άτολμος ή εξαιρετικά τολμηρός ή ακόμα ακόμα και θρασύς.
Εκείνο που δεν μπορεί να κάνει όμως, είναι να προσπερνά με ευκολία τις σελίδες του βιβλίου αναζητώντας πικάντικα στιγμιότυπα διότι αυτό αποτελεί πρόβλημα όχι για τον Αλέξη Τσίπρα που παρέθεσε δημόσια την πολιτική του διαδρομή στην κρίση όλων, αλλά για την πολιτική ιστορία και το μέλλον της χώρας.
Διαβάστε επίσης
Η απάντηση Γεωργιάδη στο τρολάρισμα Τσίπρα: «Μόλις παρέλαβα το δώρο του φίλου μου του Αλέξη»
Le Monde για Τσίπρα: Η επιστροφή του «ταραχοποιού» της Αριστεράς
