Το Ιράν βρίσκεται σε ένα νέο ιστορικό σταυροδρόμι, καθώς το καθεστώς των Αγιατολάχ φαίνεται να υποχωρεί στο ζήτημα της υποχρεωτικής μαντίλας (χετζάμπ). Μετά από δεκαετίες πολιτικής και κοινωνικής έντασης, ο νόμος που επέβαλε την ισλαμική περιβολή, με τελευταία προσπάθεια επιβολής του ένα αυστηρό νομοσχέδιο που παρέμεινε τελικά στο ράφι, κρίνεται πλέον «νομικά ανεφάρμοστος». Η εξέλιξη αυτή αποτελεί σαφή ένδειξη μιας αθόρυβης μετάλλαξης της κοινωνίας προς έναν -ιρανικού τύπου- εθνικισμό, ο οποίος υπερτερεί πλέον έναντι των ισλαμικών επιταγών.
Η ανατροπή έρχεται έπειτα από ένα έντονο κύμα κοινωνικής αμφισβήτησης, που κορυφώθηκε μετά τον θάνατο της Μαχσά Αμινί το 2022. Ξένοι δημοσιογράφοι παρατηρούν ότι ήδη περίπου το 40% των γυναικών στα αστικά κέντρα κυκλοφορεί με ακάλυπτη κεφαλή, αγνοώντας στην πράξη τους ισχύοντες κανόνες.
Η προσπάθεια των συντηρητικών του κοινοβουλίου να ενισχύσουν την καταστολή με το νομοσχέδιο περί «Διαφύλαξης της Οικογένειας μέσω της αγνότητας και του χετζάμπ» τον περασμένο Δεκέμβριο, το οποίο προέβλεπε βαριές ποινές έως και 15 χρόνια φυλάκισης, προσέκρουσε στην πολιτική πραγματικότητα.
Το νομοθέτημα, που επρόκειτο να τεθεί σε ισχύ στις 13 Δεκεμβρίου, ανεστάλη κατόπιν παρέμβασης του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας. Η εκτίμηση ήταν σαφής: ένας νέος γύρος εσωτερικών εντάσεων θα υπονόμευε τη συνοχή του κράτους, ειδικά εν μέσω περιφερειακών εντάσεων με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ. Η ανάγκη για πατριωτική συσπείρωση έθεσε σε δεύτερη μοίρα τις θρησκευτικές επιταγές.
Ο Μοχάμεντ-Ρεζά Μπαχονάρ, συντηρητικός πρώην βουλευτής και νυν μέλος του Συμβουλίου Διάκρισης του Συμφέροντος του Συστήματος, δήλωσε πρόσφατα ότι ο νόμος του Δεκεμβρίου «δεν είναι πλέον νομικά εκτελεστός», προσθέτοντας ότι το «υπόδειγμα της Ισλαμικής Δημοκρατίας σταδιακά και διακριτικά μεταρρυθμίζεται». Οι δηλώσεις αυτές προκάλεσαν θύελλα στους υπερσυντηρητικούς βουλευτές, οι οποίοι κατήγγειλαν την κυβέρνηση για αδράνεια.
Το ζήτημα της ένδυσης στο Ιράν έχει διχάσει τη χώρα για σχεδόν έναν αιώνα.
-Το 1936 ο σάχης Ρεζά Παχλεβί απαγόρευσε την παραδοσιακή περιβολή (Κασφ-ε-Χετζάμπ) με μέτρα «εκσυγχρονισμού από τα πάνω», προκαλώντας τραύμα στα κατώτερα κοινωνικά στρώματα.
-Το 1941, με την ανατροπή του σάχη, το χετζάμπ αποποινικοποιήθηκε, αλλά παρέμενε ο κοινωνικός στιγματισμός.
-Το 1979, με την Ιρανική Επανάσταση, το τσαντόρ έγινε σύμβολο απόρριψης της Δύσης, αλλά αμέσως μετά την ανατροπή του σάχη, νομοθετήθηκε η υποχρεωτικότητά του, η οποία οριστικοποιήθηκε το 1981, μετά την επικράτηση του Αγιατολάχ Χομεϊνί.
Σήμερα, η αστικοποιημένη ιρανική κοινωνία δείχνει να επιθυμεί περισσότερο μια «κανονικότητα» δυτικού τύπου σε πολιτισμικό επίπεδο. Η ελευθερία επιλογής στην ένδυση και γενικότερα ο καταναλωτισμός, σε συνδυασμό με παράκαμψη απαγορευτικών νόμων έχει καταστεί πλέον τρόπος ζωής. Το τέλος της υποχρεωτικής μαντίλας αποτελεί έναν ακόμη δείκτη της συμφιλίωσης της πολιτικής εξουσίας, εκούσιας ή ακούσιας, με μια κοινωνική πραγματικότητα που καθοδηγείται από την άνοδο ενός νέου αστικού εθνικισμού.
Διαβάστε επίσης:
Εκνευρισμός στο ΠΑΣΟΚ από την κίνηση Τσίπρα
Νέα κοινή εμφάνιση Καραμανλή, Σαμαρά και Μητσοτάκη στο Ωδείο Αθηνών
