Τη σοβαρότερη πρόκληση για την αξιοπιστία της Ευρωπαϊκής Ένωσης εδώ και χρόνια αντιμετωπίζει η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έπειτα από τη σύλληψη της Φεντερίκα Μογκερίνι στο πλαίσιο έρευνας για απάτη που εμπλέκει δύο από τα μεγαλύτερο ονόματα στις Βρυξέλλες.
Ακριβώς έναν χρόνο μετά την ανάληψη της δεύτερης θητείας της ως πρόεδρος της Επιτροπής, η φον ντερ Λάιεν, ήδη ταλαιπωρημένη από ερωτήματα σχετικά με τη δέσμευσή της στη διαφάνεια και εν μέσω υποβόσκουσας έντασης με τον διπλωματικό βραχίονα της Ένωσης, πρέπει τώρα να βρει τρόπο να αποφύγει να εμπλακεί σε ένα σκάνδαλο που χρονολογείται από τα πρώτα της χρόνια στο αξίωμα.
Η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας ότι η πρώην επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ και ένας ανώτερος διπλωμάτης που εργάζεται σήμερα στην Επιτροπή της φον ντερ Λάιεν είχαν συλληφθεί την Τρίτη αξιοποιήθηκε από τους επικριτές της, με νέες εκκλήσεις να αντιμετωπίσει τέταρτη πρόταση μομφής.
«Διακυβεύεται η αξιοπιστία των θεσμών μας», δήλωσε η Μανόν Ομπρί, συμπρόεδρος της ομάδας της Αριστεράς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Εάν αποδειχθούν, οι κατηγορίες θα πυροδοτούσαν το μεγαλύτερο σκάνδαλο που έχει πλήξει τις Βρυξέλλες από την ομαδική παραίτηση της Επιτροπής Ζακ Σαντέρ το 1999 λόγω κατηγοριών για οικονομική κακοδιαχείριση.
Η αστυνομία συνέλαβε την πρώην αντιπρόεδρο της Επιτροπής Φεντερίκα Μογκερίνι, μια κεντροαριστερή Ιταλίδα πολιτικό που ηγήθηκε της υπηρεσίας εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ) από το 2014 έως το 2019, καθώς και τον Στέφανο Σαννίνο, έναν Ιταλό δημόσιο λειτουργό που ήταν γενικός γραμματέας της ΕΥΕΔ από το 2021 έως ότου αντικαταστάθηκε νωρίτερα φέτος.
Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ανέφερε ότι είχε «ισχυρές υποψίες» πως η διαδικασία διαγωνισμού του 2021-2022 για τη δημιουργία διπλωματικής ακαδημίας συνδεδεμένης με το Κολέγιο της Ευρώπης, όπου η Μογκερίνι είναι πρύτανις, δεν ήταν δίκαιη και ότι τα γεγονότα, εάν αποδειχθούν, «θα μπορούσαν να συνιστούν απάτη δημοσίων προμηθειών, διαφθορά, σύγκρουση συμφερόντων και παραβίαση επαγγελματικού απορρήτου».
Η υπόθεση φαίνεται ότι θα οξύνει περαιτέρω τις ήδη τεταμένες σχέσεις μεταξύ της φον ντερ Λάιεν και της επικεφαλής της ΕΥΕΔ, της Ύπατης Εκπροσώπου Κάγια Κάλας, δήλωσαν τέσσερις αξιωματούχοι της ΕΕ στο POLITICO. Νωρίτερα φέτος ο Σαννίνο άφησε την θέση του ως γενικός γραμματέας και ανέλαβε εξέχοντα ρόλο στην Επιτροπή της φον ντερ Λάιεν.
Ένας αξιωματούχος της ΕΕ υπερασπίστηκε τη φον ντερ Λάιεν, ρίχνοντας την ευθύνη στην ΕΥΕΔ — μια αυτόνομη υπηρεσία που λειτουργεί βάσει των συνθηκών της ΕΕ και υπάγεται στην Ύπατη Εκπρόσωπο Κάλας, η οποία είναι μία από τους 27 επιτρόπους.
«Ξέρω ότι όσοι δεν συμπαθούν τη φον ντερ Λάιεν θα το χρησιμοποιήσουν εναντίον της, αλλά χρησιμοποιούν τα πάντα εναντίον της», ανέφερε ο αξιωματούχος. «Επειδή η πρόεδρος φον ντερ Λάιεν είναι η πιο αναγνωρίσιμη ηγέτιδα στις Βρυξέλλες, τα φορτώνουμε όλα σε εκείνη», πρόσθεσε. «Και δεν είναι δίκαιο να αντιμετωπίσει πρόταση μομφής για κάτι που πιθανόν να έκανε η Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης. Δεν είναι υπεύθυνη για όλους τους θεσμούς.»
Η Μογκερίνι, ο Σαννίνο και ένα τρίτο άτομο δεν έχουν κατηγορηθεί και η κράτησή τους δεν υποδηλώνει ενοχή. Ένας ανακριτής έχει 48 ώρες από την έναρξη της ανάκρισης για να αποφασίσει τα επόμενα βήματα. Όταν ζητήθηκε σχόλιο για τον Σαννίνο, η Επιτροπή αρνήθηκε να απαντήσει. Όταν ζητήθηκε σχόλιο για τη Μογκερίνι, το Κολέγιο της Ευρώπης αρνήθηκε να απαντήσει σε συγκεκριμένες ερωτήσεις. Σε δήλωσή του ανέφερε ότι παραμένει «δεσμευμένο στα υψηλότερα πρότυπα ακεραιότητας, δικαιοσύνης και συμμόρφωσης — τόσο σε ακαδημαϊκά όσο και σε διοικητικά θέματα.»
«Σειρά εγκλήματος»
Η έρευνα έρχεται καθώς ευρωσκεπτικιστικά, λαϊκιστικά και ακροδεξιά κόμματα καβαλούν ένα κύμα δυσαρέσκειας των ψηφοφόρων, σε μια περίοδο που η ΕΕ ασκεί πίεση σε χώρες εντός και εκτός του μπλοκ για δικά τους σκάνδαλα διαφθοράς.
«Αστείο πώς οι Βρυξέλλες κουνάνε το δάχτυλο σε όλους για το “κράτος δικαίου”, ενώ οι δικοί τους θεσμοί μοιάζουν περισσότερο με σειρά εγκλήματος παρά με λειτουργική ένωση», δήλωσε στο X ο Ζολτάν Κόβατς, εκπρόσωπος της κυβέρνησης της Ουγγαρίας, η οποία έχει δεχθεί κριτική από την ΕΕ.
Ο Ρουμάνος ευρωβουλευτής Γκιόργκε Πιπερέα, μέλος των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών, που είχε προωθήσει αποτυχημένη πρόταση μομφής κατά της φον ντερ Λάιεν τον Ιούλιο, είπε στο POLITICO ότι εξετάζει το ενδεχόμενο να επιχειρήσει νέα κίνηση.
Η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα είπε στα κρατικά μέσα ότι οι αξιωματούχοι της ΕΕ «προτιμούν να αγνοούν τα δικά τους προβλήματα, ενώ διαρκώς κουνάνε το δάχτυλο σε όλους τους άλλους.»
Η ΕΕ δυσκολεύεται να απαλλαγεί από διαδοχικά σκάνδαλα διαφθοράς από την αρχή αυτής της δεκαετίας. Οι έφοδοι της Τρίτης έρχονται μετά το σκάνδαλο «Qatargate» του 2022, όταν κατηγορήθηκε το Κατάρ ότι επιδίωξε να επηρεάσει ευρωβουλευτές μέσω δωροδοκιών και δώρων, καθώς και μετά την πρόσφατη έρευνα για τη Huawei σχετικά με δραστηριότητες λόμπινγκ στην Ευρώπη. Οι έρευνες εκείνες αφορούσαν μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, και τότε αξιωματούχοι της Επιτροπής έσπευσαν να κατηγορήσουν τους βουλευτές και να αποστασιοποιηθούν.
Ωστόσο, η Επιτροπή δεν έχει μείνει ανεπηρέαστη από κατηγορίες περί παρατυπιών. Το 2012, ο τότε επίτροπος Υγείας Τζον Ντάλι παραιτήθηκε λόγω σκανδάλου λόμπινγκ της καπνοβιομηχανίας. Η ίδια η φον ντερ Λάιεν υπέστη φέτος μια δικαστική ήττα, όταν το Γενικό Δικαστήριο της ΕΕ αποφάνθηκε ότι δεν έπρεπε να έχει αποκρύψει από το κοινό τα γραπτά μηνύματα που αντάλλαξε με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Pfizer κατά την πανδημία Covid-19.
Οι αποκαλύψεις της Τρίτης είναι πολύ πιο επικίνδυνες για την Επιτροπή, δεδομένου του προφίλ των υπόπτων και της σοβαρότητας των κατηγοριών.
«Καταστροφικός αντίκτυπος»
Αφού υπηρέτησε ως αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και επικεφαλής της ΕΥΕΔ, η Μογκερίνι διορίστηκε πρύτανις του Κολεγίου της Ευρώπης το 2020, εν μέσω επικρίσεων ότι δεν ήταν κατάλληλη για τη θέση, δεν πληρούσε τα κριτήρια και είχε μπει στην κούρσα μήνες μετά την προθεσμία. Το 2022 έγινε διευθύντρια της Διπλωματικής Ακαδημίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του έργου που βρίσκεται στο επίκεντρο των χθεσινών εφόδων.
Ο Σαννίνο, πρώην Ιταλός διπλωμάτης, ήταν ο ανώτερος δημόσιος υπάλληλος της ΕΥΕΔ και τώρα είναι γενικός διευθυντής για τη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική και τον Κόλπο στην Επιτροπή.
Ο Κριστιάνο Σεμπαστιάνι, εκπρόσωπος προσωπικού ενός από τα μεγαλύτερα συνδικάτα της ΕΕ, του Renouveau & Démocratie, δήλωσε ότι, εάν αποδειχθούν, οι κατηγορίες θα έχουν «καταστροφικό αντίκτυπο στην αξιοπιστία των εμπλεκόμενων θεσμών και, ευρύτερα, στην αντίληψη των πολιτών για όλους τους ευρωπαϊκούς θεσμούς.» Πρόσθεσε ότι έχει λάβει «δεκάδες μηνύματα» από υπαλλήλους της ΕΕ που ανησυχούν για τη φήμη των θεσμών.
«Αυτό δεν είναι καλό ούτε για τους θεσμούς της ΕΕ ούτε για τις υπηρεσίες της Επιτροπής. Δεν είναι καλό για την Ευρώπη, αποσπά την προσοχή από άλλα ζητήματα», είπε ένας αξιωματούχος της Επιτροπής υπό καθεστώς ανωνυμίας. «Εμπεδώνει την ιδέα του ελιτισμού, ενός άτυπου δικτύου που κάνει χάρες. Επίσης, η Μογκερίνι ήταν μία από τις πιο επιτυχημένες Ύπατες Εκπροσώπους — δεν είναι καλό για τη δημόσια διπλωματία.»
Διαβάστε ακόμα
Βρυξέλλες: Υπό κράτηση η Φεντερίκα Μογκερίνι – Ερευνάται για απάτη σε βάρος της ΕΕ
«Χειροπέδες» στην πρώην επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Φεντερίκα Μογκερίνι
