Στις 16 Δεκεμβρίου η Αθήνα δεν θα υποδεχθεί απλώς μια νέα υπουργό Εξωτερικών αλλά ολόκληρη την επόμενη φάση στις σχέσεις Ελλάδας–Αλβανίας. Η Ελίσα Σπιροπάλι, νέα υπουργός Ευρώπης και Εξωτερικών της Αλβανίας, έρχεται για πρώτη φορά επίσημα στην ελληνική πρωτεύουσα, για να συναντήσει τον Γιώργο Γεραπετρίτη. Τα αλβανικά ΜΜΕ μιλούν για «takim i rëndësishëm diplomatik» – σημαντική διπλωματική συνάντηση – και για μια «rrugë e re bashkëpunimi», έναν νέο δρόμο συνεργασίας.
Πίσω από τις ευγενικές διατυπώσεις, η ατζέντα είναι βαριά:
- Οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών / ΑΟΖ στο Ιόνιο
- Ενεργειακά projects και διασυνδέσεις
- Ευρωπαϊκή πορεία της Αλβανίας, με την Ελλάδα ως “πύλη” προς την ΕΕ
Και στο βάθος, σαν σταθερός υπότιτλος:
- Χιμάρα, ελληνική μειονότητα, υπόθεση Μπελέρη.
Πώς το «πουλάνε» τα Τίρανα: θάλασσα, ενέργεια, Ευρώπη
Αν διαβάσει κανείς προσεκτικά Top Channel, AlfaPress και τα μεγάλα αλβανικά sites, το μήνυμα είναι καθαρό:
Η 16η Δεκεμβρίου παρουσιάζεται ως «αλβανική κάθοδος στην Αθήνα για να ξεμπλοκάρει η θαλάσσια συμφωνία και να σχεδιαστεί ένας νέος χάρτης συνεργασίας».
Τα βασικά σημεία, όπως τα γράφουν:
- Ζήτημα νούμερο 1: ο καθορισμός θαλάσσιων συνόρων και ΑΟΖ στο Ιόνιο – με προοπτική συνυποσχετικού για τη Χάγη, που έχει αναγγελθεί εδώ και χρόνια αλλά δεν έχει υλοποιηθεί.
- Ενέργεια: διασυνδέσεις, αγωγοί, ηλεκτρικά καλώδια, LNG και ρόλος της Αδριατικής–Ιονίου στη νέα ενεργειακή αρχιτεκτονική της ΕΕ (σε αντιστάθμισμα της ρωσικής εξάρτησης).
- Ευρωπαϊκή πορεία: πώς η Ελλάδα θα λειτουργήσει ως “ partner and gatekeeper” – εταίρος αλλά και “θυρωρός” – στην ενταξιακή πορεία της Αλβανίας.
Με άλλα λόγια, η αλβανική πλευρά δείχνει ότι έρχεται με θεματολογία “μεγάλης εικόνας”: χαρτογράφηση θαλάσσιων ζωνών, ενεργειακή συνεργασία, ευρωπαϊκό μέλλον. Τυπικά, όλα αυτά είναι απολύτως θεμιτά. Το ενδιαφέρον ξεκινά όταν προσθέσεις όσα δεν γράφονται στην πρώτη παράγραφο.
Τι θέλει η Αθήνα: Χάγη, αλλά όχι «λευκή επιταγή»
Στην ελληνική πλευρά, το νέο «οδικό χάρτη» τον βλέπουμε ήδη σε ανάλυση της στον ελληνικό Τύπο:
- Η Αθήνα θέλει επιτέλους σαφές χρονοδιάγραμμα για το πώς πάμε Χάγη στο Ιόνιο, με συνυποσχετικό που να κλείνει νομικά όλα τα ανοιχτά μέτωπα θαλάσσιων ζωνών.
- Θέλει να εντάξει την Αλβανία πιο σταθερά σε ενεργειακούς και μεταφορικούς διαδρόμους όπου η Ελλάδα παίζει ρόλο πυλώνα.
- Και, κυρίως, θέλει να δέσει την ευρωπαϊκή πορεία των Τιράνων με σαφείς δεσμεύσεις σε κράτος δικαίου και σεβασμό της ελληνικής μειονότητας.
Ο Γεραπετρίτης το έχει πει ήδη από τον Ιούνιο, σε προηγούμενη επίσκεψη του τότε Αλβανού ΥΠΕΞ Χασάνι στην Αθήνα: η προστασία της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία είναι «top priority» για την ελληνική διπλωματία.
Παράλληλα, η Αθήνα έχει χρησιμοποιήσει – και δεν το κρύβει – τον μοχλό της ΕΕ:
¨Εχει απειλήσει με βέτο στις ενταξιακές διαδικασίες της Αλβανίας λόγω της υπόθεσης Μπελέρη και έχει «παγώσει» τεχνικά βήματα στις Βρυξέλλες, αρνούμενη να συνυπογράψει επιστολές για προώθηση των διαπραγματεύσεων.
Είναι λοιπόν προφανές ότι στις 16 Δεκεμβρίου δεν θα συζητηθεί μόνο η γεωμετρία της ΑΟΖ αλλά και η πολιτική γεωμετρία του: πόσο γρήγορα θα προχωρά η Αλβανία προς τις Βρυξέλλες και πόσο σφιχτά θα κρατά η Αθήνα το κλειδί.
Τι σημαίνει επιτυχία και τι αποτυχία
Μια σχετικά επιτυχημένη 16η Δεκεμβρίου θα είχε, σε αδρές γραμμές, τέσσερα στοιχεία:
- Σαφή βήματα για ΑΟΖ / Χάγη
– Συμφωνία στο πλαίσιο του συνυποσχετικού, με χρονοδιάγραμμα και ρητή δέσμευση ότι η υπόθεση πάει όντως σε διεθνές δικαστήριο – όχι “κάποτε”. - Μηχανισμό για τη μειονότητα
– Είτε με διμερή επιτροπή υψηλού επιπέδου, είτε με ρήτρες σε ενταξιακά κεφάλαια, που να θωρακίζουν καλύτερα δικαιώματα και περιουσίες της ελληνικής μειονότητας. - Προώθηση ενεργειακών projects
– Συνδέσεις που «κουμπώνουν» με τα ελληνικά δίκτυα φυσικού αερίου, ηλεκτρισμού, και εν δυνάμει με πλωτές υποδομές LNG στο Ιόνιο–Αδριατική. - Αποσύνδεση της ευρωπαϊκής πορείας από μικροεκβιασμούς
– Δηλαδή, η Αθήνα να επιμείνει σε κράτος δικαίου, αλλά χωρίς η υπόθεση Μπελέρη να γίνεται μόνιμο εργαλείο μπλοκαρίσματος – και τα Τίρανα να καταλάβουν ότι χωρίς σεβασμό μειονοτήτων, δεν έχει πόρτα για την ΕΕ.
Σε αυτό το σενάριο, η Βόρεια Ήπειρος κερδίζει περισσότερες εγγυήσεις, το Ιόνιο αποκτά καθαρότερο νομικό καθεστώς, και η Αλβανία κάνει ένα βήμα πιο κοντά σε πιο ώριμες σχέσεις με την Ελλάδα.
Σενάριο αποτυχίας
Το αρνητικό σενάριο είναι εξίσου καθαρό και μάλλον πιο πιθανό, αν μετρήσουμε τις προηγούμενες εμπειρίες:
- Η 16η Δεκεμβρίου καταλήγει σε γενικόλογες δηλώσεις για “καλή γειτονία” και “ευρωπαϊκή προοπτική”, χωρίς χειροπιαστές δεσμεύσεις.
- Η ΑΟΖ παραμένει στη ζώνη του «θα δούμε», με τη Χάγη να μετατίθεται κάθε χρόνο ένα–δύο βήματα παραπέρα.
- Η υπόθεση Μπελέρη και τα θέματα Χειμάρρας συνεχίζουν να λειτουργούν ως δηλητήριο με κάθε ευκαιρία – ένα “εύκολο χαρτί” για μίντια και πολιτικούς και στις δύο πλευρές.
- Η Αθήνα μένει παγιδευμένη στο ρόλο του “κακού μπάτσου” στις Βρυξέλλες, που κρατάει συνεχώς το φρένο στην ενταξιακή πορεία της Αλβανίας – και η αλβανική πλευρά χτίζει αφήγημα «η Ελλάδα μας κρατάει έξω για δικά της παιχνίδια».
Σε αυτή την εκδοχή, η Βόρεια Ήπειρος μένει στο ίδιο γκρίζο καθεστώς, το Ιόνιο παραμένει νομικά ημιτελές, και η ευρωπαϊκή πορεία της Αλβανίας γίνεται όμηρος ενός συνεχούς βαλκανικού παζαριού.
Η Ελλάδα: εταίρος ή «θυρωρός» της ΕΕ;
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία, όπως το καταγράφει ο αλβανικός Τύπος, είναι ο διπλός ρόλος της Ελλάδας: από τη μία, εταιρικός γείτονας, εμπορικός εταίρος, χώρα με ισχυρή αλβανική διασπορά, από την άλλη, “ a partner, but also a gatekeeper to the EU» δηλαδή ο “θυρωρός” που αποφασίζει ποιος μπαίνει και πότε.
Η Αθήνα, σε κάθε επίσημη δήλωση, επιμένει ότι: «δεν κρατάμε βέτο για λόγους εθνικισμού, αλλά απαιτούμε κράτος δικαίου και σεβασμό των δικαιωμάτων της ελληνικής μειονότητας».
Στην πράξη όμως, στα μάτια πολλών στα Τίρανα (και όχι μόνο), το μήνυμα διαβάζεται ως εξής: «δίχως επίλυση του Μπελέρη / Χειμάρρας, δεν έχει λευκό καπνό στις Βρυξέλλες».
Εδώ είναι και το πιο λεπτό σημείο για την ελληνική διπλωματία: να μην εγκλωβιστεί στην εικόνα μιας χώρας που “τιμωρεί” έναν γείτονα, αλλά μιας χώρας που συνδέει συνεχώς –και πειστικά– το κράτος δικαίου με την ένταξη στην ΕΕ.
Μια μέρα, τρεις χάρτες
Στις 16 Δεκεμβρίου στο τραπέζι της Αθήνας δεν θα βρίσκεται μόνο ένας χάρτης. Θα είναι τουλάχιστον τρεις:
- Ο θαλάσσιος χάρτης του Ιονίου.
- Ο πολιτικός χάρτης της Βόρειας Ηπείρου και των ελληνοαλβανικών σχέσεων.
- Ο ευρωπαϊκός χάρτης των Δυτικών Βαλκανίων.
Αν η συνάντηση Γεραπετρίτη–Σπιροπάλι περιοριστεί σε ωραίες φωτογραφίες και δηλώσεις, οι χάρτες αυτοί θα μείνουν όπως είναι – γεμάτοι γκρίζες ζώνες.
Αν όμως βγει από την αίθουσα ένας πραγματικός “οδικός χάρτης”, με ημερομηνίες και δεσμεύσεις, τότε ίσως η 16η Δεκεμβρίου να είναι η μέρα που Ελλάδα και Αλβανία αποφάσισαν ότι ήρθε η ώρα να ξεπεράσουν τον βαλκανικό τους αυτοματισμό.
Μέχρι τότε, η Αθήνα θα παίζει τον δύσκολο ρόλο του εταίρου–θυρωρού,
και τα Τίρανα θα ισορροπούν ανάμεσα στο “θέλω την Ευρώπη” και στο “δεν σηκώνω πιέσεις από την Ελλάδα”.
Το μόνο βέβαιο είναι ότι, σε αυτή τη σκακιέρα, η Χειμάρρα και το Ιόνιο έχουν πολύ μεγαλύτερο βάρος από όσο δείχνουν τα τετραγωνικά τους στον χάρτη.
Διαβάστε επίσης
