Την 1η Αυγούστου, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) προχώρησε στη δημοσίευση της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) για την κατασκευή έξι εργοστασίων καύσης σκουπιδιών στην Ελλάδα, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις από περιβαλλοντικές οργανώσεις, επιστημονικούς φορείς και πολιτικούς παρατηρητές, οι οποίοι κάνουν λόγο για «κοροϊδία» και «δήθεν δημόσια διαβούλευση».
Το γεγονός ότι η διαβούλευση προβλέπει προθεσμία μόλις 30 ημερών ενισχύει τις υποψίες περί προσχηματικής διαδικασίας και την αποφυγή ουσιαστικής συζήτησης. Η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη προωθεί την εγκατάσταση των έξι αυτών εργοστασίων θερμικής επεξεργασίας απορριμμάτων, τα οποία προορίζονται για την καύση Απορριμματογενών Ενεργειακών Πρώτων Υλών (ΑΕΠΥ).
Η επιλογή της καύσης ως κύριου μέσου διαχείρισης των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ) αποτελεί μια τεχνολογικά πολύπλοκη, ενεργοβόρα και δαπανηρή προσέγγιση, η οποία έχει προκαλέσει έντονη ανησυχία για τις επιπτώσεις της στη δημόσια υγεία και το περιβάλλον, καθότι η καύση απορριμμάτων παράγει ρύπους, μεταξύ των οποίων διοξίνες και βαρέα μέταλλα, που μπορούν να έχουν μακροχρόνιες επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και να υποβαθμίσουν τη βιοποικιλότητα.
Σύμφωνα με το κείμενο της ΣΜΠΕ, η επίτευξη του ευρωπαϊκού στόχου για μείωση της υγειονομικής ταφής στο 10% έως το 2030 «δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς την εφαρμογή μεθόδων θερμικής επεξεργασίας των ΑΕΠΥ», τη στιγμή που άλλες χώρες επενδύουν στην ανακύκλωση, την επαναχρησιμοποίηση και την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων.
Η υποβάθμιση της ανακύκλωσης, είτε μέσω ανεπαρκούς χρηματοδότησης, είτε με την απουσία οργανωμένων υποδομών και κινήτρων προς τους πολίτες, δημιουργεί τεχνητά την ανάγκη για εργοστάσια καύσης, μετατρέποντας τη θερμική επεξεργασία από έσχατη λύση σε βασικό πυλώνα της διαχείρισης απορριμμάτων.
Το επιχείρημα ότι χωρίς εργοστάσια καύσης δεν μπορεί να επιτευχθεί ο στόχος της ταφής μόλις του 10% των αποβλήτων, εμπεριέχει μια θεμελιώδη παραδοχή: ότι η Ελλάδα δεν μπορεί ή δεν θέλει να αναπτύξει άλλες μορφές διαχείρισης, όπως η διαλογή στην πηγή, η κομποστοποίηση οργανικών υπολειμμάτων, η επαναχρησιμοποίηση υλικών και η ενίσχυση των τοπικών συστημάτων ανακύκλωσης.
Αυτές οι εναλλακτικές έχουν επιτυχώς εφαρμοστεί σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία, η Αυστρία και οι Σκανδιναβικές χώρες, όπου η καύση λειτουργεί συμπληρωματικά και όχι ως βασική στρατηγική.
Πού θα κατασκευαστούν τα έξι εργοστάσια καύσης
Στη ΣΜΠΕ που βγήκε σε διαβούλευση έχουν επιλεγεί για την κατασκευή των 6 εργοστασίων καύσης σκουπιδιών τέσσερις Διαχειριστικές Ενότητες και συγκεκριμένα:
- Διαχειριστική Ενότητα 1 (Δ.Ε.1): Περιλαμβάνει τις Περιφέρειες Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης, Κεντρικής Μακεδονίας, Δυτικής Μακεδονίας, Ηπείρου, Θεσσαλίας και μέρος της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων
- Διαχειριστική Ενότητα 2 (Δ.Ε.2): Περιλαμβάνει τις Περιφέρειες Δυτικής Ελλάδας, Πελοποννήσου και μέρος της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων
- Διαχειριστική Ενότητα 3 (Δ.Ε.3): Περιλαμβάνει τις Περιφέρειες Στερεάς Ελλάδας, Αττικής, Βορείου Αιγαίου και μέρος της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου
- Διαχειριστική Ενότητα 4 (Δ.Ε.4): Περιλαμβάνει την Περιφέρεια Κρήτης και μέρος της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου
Η κατανομή των εργοστασίων καύσης σκουπιδιών θα γίνει ως εξής:
- Τα εργοστάσια καύσης της 1ης Διαχειριστικής Ενότητας θα είναι δύο, και θα κατασκευαστούν ένα στη Ροδόπη ή στην Ξάνθη και ένα στην Κοζάνη. Το πρώτο, θα δέχεται τα σκουπίδια από την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης (ΜΑΑ Βόρειου Έβρου, Σαμοθράκης, Αλεξανδρούπολης, Ξάνθης και Καβάλας). Και το δεύτερο θα δέχεται τα σκουπίδια από τις Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας (ΜΑΑ Σερρών, Ανατολικού Τομέα ΠΚΜ και Δυτικού Τομέα ΠΚΜ), Δυτικής Μακεδονίας (ΜΑΑ Κοζάνης), Ηπείρου (ΜΑΑ Ιωαννίνων), Θεσσαλίας (ΜΑΑ Λάρισας, Μαγνησίας και Δυτικής Θεσσαλίας) και μέρους της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων (ΜΑΑ Κέρκυρας)
- Ένα εργοστάσιο καύσης θα δημιουργηθεί στη 2η Διαχειριστική Ενότητα, το οποίο θα κατασκευαστεί στην Αρκαδία, την Αχαΐα ή την Ηλεία και θα δέχεται τα σκουπίδια από τις Περιφέρειες Δυτικής Ελλάδας (ΜΑΑ Αγρινίου, Ναυπάκτου, Δυτικής Αχαΐας και Ηλείας), Πελοποννήσου (ΜΑΑ Αρκαδίας, Μεσσηνίας και Λακωνίας) και μέρους της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων (ΜΑΑ Κεφαλλονιάς, Ζακύνθου και Λευκάδας)
- Το τρίτο εργοστάσιο καύσης θα δημιουργηθεί στη Βοιωτία και θα δέχεται τα σκουπίδια από τις Περιφέρειες Στερεάς Ελλάδας (ΜΑΑ Θήβας, Χαλκίδας, Λαμίας και Φωκίδας) και μέρους της Περιφέρειας Αττικής (ΜΑΑ Δυτικού Πάρκου και Βόρειου Πάρκου Αττικής)
- Στην ίδια διαχειριστική ενότητα θα κατασκευαστεί εργοστάσιο καύσης στην Αττική το οποίο θα παραλαμβάνει τα σκουπίδια της Περιφέρειας Αττικής (ΜΑΑ Βορειοανατολικής Αττικής, Κεντρικού Τομέα, Πειραιά και Νοτιοανατολικού Πάρκου), Βορείου Αιγαίου (ΜΑΑ Λέσβου, Χίου και Σάμου) και μέρους της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου (ΜΑΑ Σύρου, Νάξου, Άνδρου, Κω, Καλύμνου, Μήλου, Τήνου, Λέρου, Μυκόνου, Πάρου και Πάτμου)
- Το έκτο εργοστάσιο καύσης θα κατασκευαστεί στο Ηράκλειο Κρήτης και θα δέχεται τα σκουπίδια από τις Περιφέρειες Κρήτης (ΜΑΑ Χανίων, Ηρακλείου, Χερσονήσου, Αμαρίου και Σητείας και μέρους της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου (ΜΑΑ Θήρας, Ρόδου και Καρπάθου)
Έντονες αντιδράσεις
Το Δυτικό Μέτωπο (Συντονισμός φορέων, συλλογικοτήτων και πολιτών Δ. Αττικής – Δ. Αθήνας), καταγγέλλει μεθόδευση από κυβέρνηση και ΥΠΕΝ, επισημαίνοντας το γεγονός ότι η ΣΜΠΕ για τα 6 εργοστάσια καύσης σκουπιδιών βγήκε σε δημόσια διαβούλευση την 1η Αυγούστου αλλά και το γεγονός ότι «περιόρισαν το χρόνο στο ελάχιστο και αφαίρεσαν κάθε δυνατότητα δημοσιότητας, αφού η γνώση του αριθμού και του περιεχομένου των απόψεων που θα κατατεθούν, αποτελεί αποκλειστικό προνόμιο της υπηρεσίας αδειοδότησης και των πολιτικών προϊσταμένων της, φυσικά!».
Μάλιστα, επισημαίνει ότι η η κυβέρνηση δεν επιθυμεί εκτεταμένο δημόσιο διάλογο και εμπλοκή της κοινωνίας, επειδή, όπως τονίζει σε ανακοίνωσή του:
- Η επιλογή της καύσης είναι αντιπεριβαλλοντική και πανάκριβη. Κυρίως, θα ωφελήσει αυτούς που θα επενδύσουν, με 28ετείς συμβάσεις δημόσιου – ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ), με εγγυημένη κερδοφορία
- Η καύση αντιστρατεύεται την προδιαλογή στην πηγή, την πραγματική ανακύκλωση και ανάκτηση, που θα αποκτήσουν «ταβάνι» για πάρα πολλά χρόνια, αφού οι μονάδες καύσης θα απαιτούν τεράστιες ποσότητες «πρώτης ύλης»
- Θέλουν να κρύψουν ότι -συνειδητά- κρατούν σε εμβρυακό επίπεδο το ποσοστό της ανακύκλωσης και σε υψηλό αυτό της ταφής, για να μπορέσουν να «νομιμοποιήσουν» ιδεολογικά και επιχειρησιακά την καύση
- Δε θέλουν να πάρει μεγαλύτερες διαστάσεις το οικονομικό σκάνδαλο με τα αναποτελεσματικά και πανάκριβα «σπιτάκια της ανακύκλωσης», που κοστίζουν πάνω από 300.000 ευρώ το καθένα, απομυζώντας τεράστια ποσά δημόσιου χρήματος, που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν απείρως πιο αποδοτικά και αποτελεσματικά
